Я заўсёды адчуваў сябе пісьменьнікам. Ад самага раньняга юнацтва. Пісьменьнікам мяне лічылі сябры, за пісьменьніка мяне ўважалі знаёмыя. Пісьменьнікам я быў заўсёды для жонкі. І гэта пры тым, што за ўсё сваё жыцьцё я не апублікаваў, ды што там не апублікаваў… не напісаў ніводнага радка.
Мае былыя сакурсьнікі па філфаку друкаваліся ў розных пэрыядычных выданьнях. У іх выходзілі кнігі. Некаторыя, найбольш актыўныя, рабіліся сябрамі Саюзу пісьменьнікаў. А я ўсё заставаўся пісьменьнікам без адзінае публікацыі.
І такая неадпаведнасьць унутраных адчуваньняў і рэальнасьці зь некаторага часу пачала мяне непакоіць. Я гутарыў з жонкай. Пісьменьнік я ці не? Можа быць, усё ж такі варта было б што
небудзь… напісаць, каб мець законныя падставы пісьменьнікам звацца?
– Ды нашто табе, уласна кажучы, пісаць? – зьдзіўлялася жонка. – Ты ж і так пісьменьнік! Няхай іншыя, няздары
графаманы, шрайбуюць радкі, увесь час даказваючы, што яны – пісьменьнікі. А табе які сэнс?
На некаторы час я супакойваўся, але неспакой усё роўна вяртаўся. І каб аднавіць душэўны камфорт і неяк дастасаваць самапачуваньне да рэчаіснасьці, я ўзяўся за пяро.
У творчым запале я змарнаваў горы паперы, пагрыз некалькі асадак і выпіў не адну шклянку чыфіру. Вынікам усяго было маленькае апавяданьне, у якое я паспрабаваў уціснуць увесь свой жыцьцьёвы досьвед стратаў і параз. Апавяданьне я панёс у адну адпаведную, на мой погляд, газэту.
Некалькі разоў я праходзіў паблізу рэдакцыйных дзьвярэй, ня маючы рашучасьці ўвайсьці. Здавалася, варта толькі дакрануцца да дзьвярное ручкі, дык адразу пачую ў сьпіну: «Глядзіце! Глядзіце на яго! Яшчэ адзін пісьменьнік сраны вынайшаўся! Ды што ён пра сябе наагул уздумаў?!»
Выбраўшы момант, калі вуліца была бязьлюдная, я ўбег у паўпадвальнае памяшканьне рэдакцыі.
У цесным пакоі, загрувашчаным пісьмовымі сталамі, сядзелі, утаропіўшыся ў маніторы, змрочныя дзядзькі. Рэдактар, тоўсты і вусаты, гідліва ўзяў мой рукапіс і, трымаючы на адлегласьці выцягнутай рукі, прабег вачыма.
– Добра, – сказаў ён, – зайдзіце праз пару тыдняў.
Праз два тыдні я стаяў там зноў.
Рэдактар паглядзеў на мяне, бы ў першы раз, удакладніў прозьвішча і, пакорпаўшыся ў стосе рукапісаў, дастаў мае аркушыкі ды сунуў мне іх назад. Каб неяк паправіць сытуацыю й выбрацца з рэдакцыі бяз ганьбы, я пацікавіўся:
– Э-э, калі ласка, маё апавяданьне вам не пасуе?
– Такая справа, малады чалавек, гэта… ня мог напісаць невядомы аўтар. Тут адчуваецца рука… клясыка. Скажыце шчыра… вы пазычылі гэта з… «Вожыка»?
Параўнаньне з клясыкамі «Вожыка» дужа ўсьцешыла мяне. І я настаяў на сваім.
Цяпер кожны мой дзень пачынаўся з паходу да шапіка «Саюздруку». Са спадзяваньнем я разгортваў чарговы нумар газэты, але штораз мяне чакала расчараваньне. Яны друкавалі бляклыя, нецікавыя тэксты, у якіх не было ні сьвежага погляду, ні адзінай арыгінальнай думкі, ні гумару, нічога. Яны друкавалі каго хочаш, толькі не мяне.
Але прычакаў і я, нарэшце, той шчасьлівы момант, што бывае ў жыцьці кожнага аўтара. І ўбачыў свой тэкст у надрукаваным выглядзе. А неўзабаве атрымаў і нечаканы чытацкі водгук. Мяне настойліва вышукваў мой першы чытач. Дакладней, чытачка. Яна, як мне перадалі, некалькі разоў тэлефанавала ў рэдакцыю й чакала сустрэчы са мной.
Якое ж мяне ўзяло зьдзіўленьне, калі мая чытачка матэрыялізавалася ў выглядзе шыкоўнай дзяўчыны. Пухлыя вусны на амаль дзіцячым твары, доўгія тонкія пальцы… Пах дарагой парфумы казытаў мой нос. Больш за тое, дзяўчына прыйшла з канкрэтным намерам пазнаёміцца з аўтарам непасрэдна. З гэтай мэтай у моднай сумачцы быў прызапашаны пачак прэзэрватываў. Прыгажунька зьяжджала з бацькамі на сталае жыцьцё ў Штаты й таму прысьпешвала падзеі.
Магічная сіла друкаванага слова вельмі ўзрушыла мяне. Апрытомнеўшы, я пачаў тэлефанаваць знаёмым пісьменьнікам і задаваць пытаньне: ці прыходзілі да іх дзяўчаты пасьля першага апавяданьня? Раману?
Не прыходзілі. Ні пасьля першага апавяданьня, ні пасьля першага й наступных раманаў.
Я запытаўся ў старога прыяцеля, вёрткага драмадзела (яго п’есы ішлі адначасова ў некалькіх тэатрах, і афішы віселі на галоўным праспэкце). У адказ ён аблаяў мяне.
Пераканаўшыся ва ўласнай пісьменьніцкай значнасьці й нават пакаштаваўшы на адзін зуб пірага прызнаньня, я, натуральна, зусім закінуў усялякія літаратурныя спробы й болей ужо не дакранаўся да пяра.
Апошні раз сваё пытаньне я задаў знаёмаму літаратару з Варшавы, аўтару дзесяці раманаў
фэнтэзі. «Не, не прыходзілі, – пахітаў ён галавой. – Толькі аднойчы, пасьля перакладу на расейскую мову, прыехаў нейкі мужык з Саратава… Але гэта зусім ня тое, што вы падумалі, – ніякавата дадаў ён».
Але ўсё ж час ад часу мяне апаноўваюць сумневы: ці пісьменьнік я?
Тады я хапаю асадку й пачынаю ліхаманкава пісаць.
І вось што з гэтага выходзіць.
