Фота AFP
Амэрыканскія ўлады 11 траўня дэпартавалі 89‑гадовага Джона Дэм’янюка, украінца па паходжаньні, са штату Агаё ў Нямеччыну.У турме ў Мюнхене ён будзе чакаць суду як падазраваны ў саўдзельніцтве ў Галакосьце габрэяў у часы ІІ Сусьветнай вайны.
Упершыню пра Джона (Івана) Дэм’янюка сьвет дазнаўся ў 1986 годзе,калі ён быў дэпартаваны з ЗША ў Ізраіль, дзе яго судзілі па падазрэньні, што ён працаваў ахоўнікам у нацысцкім лягеры сьмерці ў Трэблінцы і дапамагаў нацыстам у масавым забойстве габрэяў, абслугоўваючы дызэльныя рухавікі, якія падавалі атрутны газ у газавыя камэры. Паводле абвінавачаньня Дэм’янюк быў вядомы ў Трэблінцы пад мянушкай «Івана Жахлівага».
Ізраільскі суд у красавіку 1988 году пацьвердзіў усе абвінавачаньні і прысудзіў Дэм’янюка да пакараньня сьмерцю праз павешаньне. Сам Дэм’янюк цьвердзіў, што пасьля таго, як ён трапіў у нямецкі палон ў 1942 годзе, немцы трымалі яго як савецкага ваеннапалоннага ў лягеры ў Польшчы, а потым у Аўстрыі, дзе ён уступіў у нямецкае ваеннае фармаваньне і дачакаўся капітуляцыі Нямеччыны. Дэм’янюк абскардзіў прысуд.
У ліпені 1993 году Вярхоўны суд Ізраілю скасаваў сьмяротны прысуд Дэм’янюку і адкінуў усе папярэднія абвінавачаньні супраць яго. Гэтае рашэньне суду грунтавалася на пісьмовым сьведчаньні былых ахоўнікаў канцлягеру ў Трэблінцы, якія ідэнтыфікавалі «Івана Жахлівага» як Івана Марчэнку.
У 1998 годзе Дэм’янюку вярнулі скасаванае раней амэрыканскае грамадзянства.
А ў 1999 годзе Дэпартамэнт юстыцыі ЗША выступіў супраць Дэм’янюка з новымі абвінавачаньнямі ў саўдзельніцтве ў нацысцкіх злачынствах. Гэтым разам яго абвінавацілі ў тым, што ён быў ахоўнікам у нацысцкіх лягерах сьмерці ў Сабібуры і Майданэку ў Польшчы і Флёсэнбургу ў Нямеччыне. У 2004 годзе Дэмянюку зноў адабралі амэрыканскае грамадзянства. А два дні таму яго дэпартавалі ў Нямеччыну.
З увагі на век і слабы стан здароўя Дэм’янюка, назіральнікі не выключаюць, што новы суд над ім можа ўвогуле не пачацца, а калі ўсё ж пачнецца, дык будзе гэта хутчэй за ўсё апошні суд над чалавекам, падазраваным у саўдзельніцтве ў нацысцкім Галакосьце.
