Фота: сацсеткі
«Гэтая кніга — першая частка першага прафесійнага даследавання 200-гадовай гісторыі Мінскага турэмнага замка (сёння ў гэтым будынку — СІЗА № 1 або «Валадарка»), — паведаміў Зміцер Дрозд. — У снежні 1821 года Рудольф Пішчала (у гонар яго захавалася назва Пішчалаўскі замак) выйграў публічныя таргі на пабудову гэтага каменнага будынка. Турма была прынятая камісіяй 30 студзеня (па новым стылі — 11 лютага) 1825 года, і ад гэтага дня мы можам адлічваць гісторыю гэтага ўнікальнага для Мінска будынка».
Пішчалаўскі замак быў адной з самых надзейных турмаў свету, з якой нікому не ўдалося ўцячы.
Па словах аўтара, асноўная тэма гэтага тома — уцёкі з турмы — не пакіне абыякавымі чытачоў.
«Каля пяцідзесяці разнастайных уцёкаў і спробаў уцёкаў (падкопы, праломы, пераапрананні, спробы, адмычкі, уцёкі разам з ахоўнікам, штурм брамы, вяроўкі з прасцін, пілкі ў селядцы і многае іншае), — працягвае гісторык. — За невялікім выключэннем, гэта ўнікальныя архіўныя матэрыялы, якія публікуюцца ўпершыню. Але акрамя таго, кніга змяшчае першую біяграфію самога Рудольфа Пішчалы, а таксама звесткі пра начальнікаў, наглядчыкаў і арыштантаў (у тым ліку пра такіх зорак, як Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Якуб Колас, Алесь Гарун) турэмнага замка. І як асноўная тэма будучых кніг — турэмныя норавы ХІХ стагоддзя і многае іншае.
Як часта мяняліся начальнікі ў турме? Як каралі за ўцёкі вязняў і як наглядчыкаў? Якія ўцёкі можна назваць класічнымі, а якія самымі недарэчнымі? Якія ўцёкі былі самымі масавымі? Ці былі шчасліўчыкі, якіх так і не ўдалося злавіць? Ці былі арыштанты, якім удавалася ўцякаць з мінскай турмы двойчы? Адказы — на старонках гэтай кнігі».
Фота: сацсеткі
Наклад кнігі невялікі — усяго 99 асобнікаў, але за тры дні ўжо разышлася траціна экзэмпляраў.
«Працу над кнігай я пачаў у канцы 2011 года і актыўна збіраў інфармацыю блізу трох гадоў, — кажа Зміцер Дрозд. — У асноўным працаваў у Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі і архіве Мінскай вобласці.
Кніга задуманая як першая з серыі кніг, прысвечаных 200-годдзю турмы. Хоць наступныя кнігі пад пытаннем, бо ў Беларусі практычна не засталося прыватных выдавецтваў».
