 |
Лех Валэнса:
Так, гэта прыгадвае польскую барацьбу, і ня толькі польскую. Праз гэта трэба прайсьці. Народ мусіць дасьпець, грамадзяне мусяць прабудзіцца. Калі большасьць скажа: даволі, то тады знойдзецца й выйсьце. Пакуль што гэта заслабая сіла. У Беларусі яшчэ шмат людзей абыякавых, многія баяцца. І вось атрымліваецца, што народ пагаджаецца на такую ўладу.Вы маеце багаты досьвед у кіраваньні польскай апазыцыяй з часоў камунізму. Што б вы параілі сёньня зрабіць беларускай апазыцыі, каб дасягнуць асноўнае мэты – вярнуць Беларусь на шлях дэмакратыі?
Лех Валэнса: Паводле мяне, пакуль ня трэба пачынаць бітвы, бо беларуская апазыцыя заслабая. Пакуль трэба працаваць над грамадзкай сьведамасьцю, даказваць сваю рацыю, паказваць хібы сёньняшняй улады. Трэба спачатку абудзіць народ, а пазьней умела гэта выкарыстаць. У адпаведны момант.
Якое значэньне, паводле вас, мае адзінства апазыцыі, бо цяпер беларускія дэмакратычныя сілы маюць праблему з вылучэньнем лідэра, які б прадстаўляў увесь дэмакратычны рух. Вядуцца дыскусіі над тым, як гэтага лідэра выбіраць?
Лех Валэнса: У такіх умовах лідэр нараджаецца ў бітве, а ня ў выбарах. Выбары павінны праходзіць пазьней, калі ўжо ёсьць такая магчымасьць. Можна спрабаваць адразу іх выбіраць. У нас, у Польшчы, лідэры былі няпісаныя, якіх прызнаваў агул. А кожны выбар азначае, што ёсьць хтосьці, хто прайграў, хтосьці незадаволены.
Ці ў такім выпадку можна лічыць памылковым сам падыход, што лідэра можна выбраць шляхам галасаваньня альбо прыняцьця рашэньня нейкім калегіяльным ворганам?
Лех Валэнса: Можна й так, але ў крыху іншых умовах. Калі ўжо ёсьць дэмакратыя, свабода, то, безумоўна, тады ўжо толькі такім шляхам. Але калі дэмакраты ў апазыцыі, калі яны вядуць барацьбу, а іх саджаюць у вязьніцы, а ў краіне пануе бяспраўе, то ў такім выпадку лідэр вырастае ў выніку дзейнасьці, а ня шляхам выбару.
У Беларусі набліжаецца Дзень Волі, 25 сакавіка, калі адзначаецца гадавіна заснаваньня першай незалежнай беларускай дзяржавы. Як у гэтае сьвята павінны выглядаць дзеяньні апазыцыі? Ці яна павінна паводзіць сябе спакойна, ці аднак з поўнай моцай прадэманстраваць уладзе, што існуе й дзейнічае?
Лех Валэнса: Безумоўна, увесь час мусіць паказваць, што яна ёсьць і працуе, але толькі ў тых абшарах, якія вядуць да перамогі. Калі яны пойдуць у бой з кулакамі на танкі, то толькі страцяць здароўе, а нічога не даб’юцца. Яны мусяць паказваць слушнасьць сваіх аргумэнтаў і праграмаў. І такім чынам здабываць перавагу.
Як у сёньняшняй сытуацыі павінны сябе паводзіць Эўропа й Эўразьвяз, у прыватнасьці, ці падтрымліваць апазыцыю, ці ізаляваць Беларусь?
Лех Валэнса: Праблема заключаецца ў тым, што няма Эўропы безь Беларусі. Гэта адзіны кантынэнт. Вельмі добра, калі ў паасобных краінах на ім пануе падобны палітычны лад й падобны спосаб мысьленьня. Тады добра складваецца любое супрацоўніцтва. Сёньня Эўропа занятая сабою – да Эўразьвязу далучыліся новыя чальцы, ня ўсё там было дапрацавана. У выніку Эўропа замала займаецца такімі дзяржавамі, як Украіна й Беларусь, а таму ім цяжэй змагацца.
Скажыце, зь якімі словамі вы б хацелі зьвярнуцца сёньня, напярэдадні важнай даты для беларускіх патрыётаў, Дня Волі, да ўсіх змагароў і лідэраў беларускай апазыцыі?
Лех Валэнса: У вас няма выбару. Вы мусіце скіраваць сваю краіну на шлях, па якім пайшоў сьвет і Эўропа. Гэта станецца, а калі вы хочаце, каб гэта наступіла раней, то трэба працаваць больш і разумней. І тады перамога гарантаваная. І вось гэтага я вам жадаю.
Фота Wprost
