Adznačyŭ svajo festavaje śviata Pietra-Paŭłaŭski sabor. Hety amal što adziny staradaŭni budynak na Niamizie, jaki viadomy kožnamu mienčuku. Ale nia kožny viedaje jaho asobnuju rolu ŭ staraj i novaj historyi Pravasłaŭja ŭ Biełarusi. Na pačatku XVII-ha stahodzia, u čas, kali ŭsie pravasłaŭnyja chramy i manastyry Miensku byli pieraviedzieny, časta hvałtoŭna, ŭ uniju, ludzi, jakija kłapacilisia ab zachavańni pravasłaŭnaj viery, vyrašyli za svaje srodki pabudavać chram i zasnavać pry im manastyr. U 1613 hadu chram byŭ pabudavany, i na praciahu dvuch stahodziaŭ heta byŭ adziny vostraŭ pravasłaŭnaj viery ŭ Miensku. Byli navat momanty, kali na bierahach Niamihi i Śvisłačy vakoł chramu trymałasia literalna fizyčnaja abarona…
Prajšło šmat času… I voś na pačatku ciapier užo XX-ha stahodzia pryjšli jašče bolš horkija dla Pravasłaŭja hadziny. Paŭstała čornaja siła, jakaja imknułasia całkam źniščyć vieru Chrystovu. Ale ŭrešcie złamała svaje vostryja zuby, chacia, jak viadoma, i pa hety čas jašče silicca pahražać nam svaim biazzubym rotam…
I z adradžeńniem relihijnaha i nacyjanalnaha ruchu znoŭ svajo miesca ŭ novaj historyi zaniaŭ Pietra-Paŭłaŭski sabor. Dziakujučy namahańniam vierujučych, jakija paŭtary hady słužyli malebny pierad budynkam sabora, zaniataha pad archiŭ, siudy znoŭ viarnułasia carkoŭnaje žyćcio. I šmat u čym niezvyčajnaje žyćcio. Mienavita adsiul pačali ŭznaŭlacca pravasłaŭnyja bractva. U tym liku tut było zasnavana i Bractva Śviatych Vilenskich mučanikaŭ, jakoje pastaviła metu adradžeńnia nacyjanalnych biełaruskich tradycyj u Pravasłaŭi. Na žal, na praciahu rasiejskaj imperskaj historyi Pravasłaŭje šmat straciła sa svaich pieršapačatkovych vytokaŭ, jano stała ŭsio bolš assacyjavacca z rasiejskim šavinizmam, chacia navat sa školnaj historyi viadoma, što pravasłaŭnaja viera išła z Kijeva i Połacku da Maskvy, a nie naadvarot, jak časta heta psychalahična ŭsprymajecca ciapier. Imperyja bycam pryvatyzavała Pravasłaŭje, i treba było paviarnuć jamu ŭsialenskuju ŭniversalnaść. I hetaja ŭniversalnaść u tym liku prajaŭlajecca i praz zdolnaść mieć svoj nacyjanalny tvar, ale pry tym biez straty ŭsieahulnaści i jednaści pravasłaŭnaj viery. Hetuju zdolnaść Pravasłaŭja i było paklikana ažyćciavić biełaruskaje Bractva…
Ci atrymałasia heta? Na heta pytańnie niama prostaha adkazu. Šmat što zroblena. Tut možna pačuć słužbu pa-biełarusku. Tut zrobleny pierakłady Evanhiella. I prosta niamała ludziej pryjšło da pravasłaŭnaj viery praz Bractva, uzdymajučy nacyjanalnuju śviadomaść da viery Chrystovaj…
Ale pry ŭsim hetym dobrym i biezumoŭna kaštoŭnym, hety biełaruski nacyjanalny aazis niečakana pieratvaryŭsia ŭ rezervacyju. Mury, jakija abaraniali biełaruščynu ŭ Pravasłaŭi, stali nia stolki jaje zachoŭvać, kolki chavać i trymać. Ciapier, kali havorka zachodzić pra niešta biełaruskaje nacyjanalnaje ŭ Pravasłaŭi, zaŭsiody hatovy adkaz – dla hetaha ŭ nas jość Pietra-Paŭłaŭski sabor, niachaj tam i budzie. Šmat čaho dla takoha stanovišča zrabili sami dbajnyja prychilniki biełaruskaha nacyjanalnaha adradžeńnia. Zrazumieła, byŭ svoj sens u imknieńnie nie raspylacca i sabrać nie takija ŭžo šmatlikija siły dzieści ŭ adnym miescy. Ale nieŭzabavie ŭsio heta paviarnułasia voś takim abarotnym bokam…
Tut mnie znoŭ zhadaŭsia prykład z apostalskich hadzin. Napačatku apostały i pieršyja ich paśladoŭniki taksama trymalisia razam u Ijerusalimie, navat źbiralisia ŭ adnym miescy Chrama. Ale potym abstaviny skłalisia tak, što im pryjšłosia razyścisia pa roznym bakam śvietu. Na pieršy pohlad, ad hetaha straciłasia byłaja vidavočnaja mocnaja zhurtavanaść vučniaŭ Chrystovych, moža navat jany sumavali pa svajmu sumiesnamu ŭtulnamu žyćciu-byćciu ŭ Ijerusalimie. Ale kali b jany zastalisia tam, u svaim hurtu, ci b viedali my tut, na ŭskraju śvietu, Chrysta?
