Staršynia parlamenckaj kamisii pa adukacyi Uładzimier Zdanovič daŭ interviju "Źviaździe". Nia majučy sumnievu ŭ nieabchodnaści artahrafičnaha zakonu, jon razam z tym krytyčna aceńvaje niekatoryja mierkavanyja novaŭviadzieńni.
Pramoŭter novaha zakonu razvažaje: "My pryzvyčailisia pisać "Jupiter". A nam prapanujecca pisać "Jupitar". I budzie niešta nie zusim dobraje. Treba budzie abmierkavać hetaje pytańnie. Asabista ja vystupaju za napisańnie "Jupiter". Bo heta astranamičnaja nazva, napisańnie ŭžo ŭkaraniłasia ŭ praktyku... Dy i niekatoryja imiony pry hetym pacierpiać. Kali siońnia my pišam i ŭsie vymaŭlajuć "Piter Pen", to my ž nie pavinny pisać "Pitar Pen".
Biaźmiežnaja zakłapočanaść "Pitaram" prosta kranaje. Hety prykład kačuje ŭ deputata ź interviju u interviju. Ujaŭlaju, jakija žarści zašuhajuć, kali Pałata zadumajecca pra napisańnie słovaŭ "etyjop" dy "nijobij":)
Kali ž surjozna, dyk krucicca dziciačaje pytańnie: a našto ŭvohule harod haradzić? Sami zavaryli kašu z hetym prajektam — i sami ž ciapier łamajuć dzidy ŭ zmahańni ź niejkimi artahrafičnymi chimerami. Dy pakińcie ŭsio jak jość, i hałava baleć nia budzie!
Darečy, sp.Zdanovič kaža pra namier pajści na peŭny kampramis. A mienavita: ustalavać pierachodny peryjad ciaham 3-5 hadoŭ, kali zastaniecca "mahčymaść vykarystańnia ŭ aficyjnych znosinach hramadzian i ŭstanoŭ jak dziejučych zaraz normaŭ arfahrafii i punktuacyi, tak i novych normaŭ, jakija Pałata pradstaŭnikoŭ płanuje pryniać u chutkim časie".
Treba razumieć, što havorka idzie pra dźvie narkamaŭki — ciapierašniuju i "madernizavanuju". Taraškievicu vykidajuć za bort pavodle zmaŭčańnia.
Zaŭvažcie: pramoŭtary novaha zakonu staranna abychodziać samu zhadku pra hety varyjant pravapisu. Tolki hłucha ćvierdziać pra "ździek nad movaj". I hetaje abraźlivaje aznačeńnie — usio, što zasłužyŭ vialiki i kaštoŭny płast ajčynnaj linhvistyki, stvorany vysiłkami Branisłava Taraškieviča dy jahonych paśladoŭnikaŭ? Možna nia być adeptam hetaha varyjantu, ale ž ci možna ihnaravać jaho kulturnuju kaštoŭnaść?
Adnak vyhladaje na toje, što samo słova "taraškievica" dla pramoŭteraŭ pravapisnaha zakonu stała tabujavanym. Jano i zrazumieła. Bo adrazu paŭstaje cień rasstralanaha navukoŭca. Na hetym tle ciapierašniaje artahrafičnaje ščyravańnie deputataŭ sparadžaje zmročnyja asacyjacyi.
P.S. Pierachodny peryjad kančatkova ŭsich zabłytaje. Niemcy ŭžo nastupili na hetyja hrabli.
P.P.S. Kali pieravodzić pytańnie z palityčnaj płaščyni ŭ navukovuju, dyk voś vam dumka aŭtarytetnaha filolaha Źmitra Saŭki ab prablemie, adlustravanaj ŭ zahałoŭku hetaha postynhu:
"Pytańnie arfahrafii słoŭ efijop/efiop, nijob-/niob- aktyŭna dyskutavałasia jašče na Pražskaj kanfierencyi dla ŭnarmavańnia kłasičnaha pravapisu (1998), i było pastanoŭlena nie vyvodzić hetych słoŭ u vyklučeńni. Udzielnikaŭ kanfierencyi pierakanała dumka Sieržuka Sokałava-Vojuša: viadoma, što ŭ navučalnaj litaratury pa biełaruskaj movie ŭvaha vučniaŭ akcentujecca nie na pravilnych napisańniach, a na vyklučeńniach z praviłaŭ, tamu jak tolki hetyja nizkačastotnyja słovy trapiać va ŭsie padručniki i dapamožniki ŭ jakaści vyklučeńniaŭ (efiop, niob-), to ŭ rukach hareźlivych vučniaŭ tut ža pieratvoracca ŭ efijop, nijob-. I tady ŭžo ŭsie, kamu "paščaścić" karystacca "ŭdaskanalenymi" padručnikami, źviernuć uvahu na peŭnuju pikantnaść hučańnia słoŭ-vyklučeńniaŭ.
Nie vyvodziacca ž u vyklučeńni, nie pierajnačvajucca "niemiłahučnyja" dla biełaruskaha vucha: letapiscy, u miscy, formy zahadnaha ładu dziejasłovaŭ rachavać i strachavać, matematyčny termin abscysa, nazva indyjskaha horada Srynahar, proźvišča Srakoŭski, imiony pa baćku Alehaŭna i Ludvihaŭna".
Bačycie, kolki pikantnaściaŭ! "Pitar" ź "Jupitaram" na hetym tle — dziciačy lepiet! :)
