Pravasłaŭnyja adznačyli dzień šanavańnia Mienskaj ikony Božaj Maci. Sama ikona znachodzicca ŭ Mienskim katedralnym sabory. Adpaviedna lehiendzie, jana źjaviłasia ŭ Miensku ŭ 1500 hodzie - cudoŭna prypłyła z Kijevu suprać płyni raki i,takim čynam, stała znakam asablivaj Božaj miłaści da horadu. Tamu na hierbie Mienska, jak viadoma, i prysutničaje vobraz Božaj Maci. Na adnym z staradaŭnich varyjantaŭ hierbu jana tak i namalavana – idučy pa vadzie.
Ale zaraz ja nia zusim pra hetaje śviata. I navat nie pra Mienskuju ikonu. A pra vyklučna sučasnuju źjavu. Možna skazać, što heta praciah razvažańniaŭ pra “Uschod-Zachad”.
Raniej ja nieadnarazova čuŭ, što pravasłaŭnyja ikony apošni čas stali vielmi papularnymi na Zachadzie. Bačyŭ i svaimi vačyma niemałuju ich kolkaść ŭ asartymencie kaściolnych kijoskaŭ. Ale heta ŭ nas. U nas heta možna śpisać prosta na ŭzajemny ŭpłyŭ pobač isnujučych kanfesij. Zusim inšaja sprava, kali padobnaje bačyš u krainie, dzie katalictva daminuje padaŭlalna. Voś, naprykład, jak vyhladaje vitryna katalickaj kramy, jakaja vypadkova mnie trapiłasia na vočy ŭ Varšavie:
Pravasłaŭnyja ikony zajmajuć tut absalutnuju bolšaść miesca. Moža ŭsio ž i Varšava nie tak daloka ad nas? Ale voś ja ŭžo na inšym baku Eŭropy. Sabor Notr-Dam u Paryžy. Voś pieršaje, što ja pabačyŭ, kali ŭvajšoŭ ŭ hetuju adnu z bujniejšych i symbaličnych śviatyniaŭ Zachadu:
Na ścianie za turystyčnaj łaŭkaj čamuści tolki adna ikona. I nia tolki pravasłaŭnaja, ale navat ruskaja – Uładzimirskaja. Pry ŭvachodzie, bycam vizytnaja kartka.
Kali potym ja pytaŭsia na hety kont ŭ francuzaŭ, jany paćvierdzili, što i praŭda – pravasłaŭnaja ikona karystajecca papularnaściu na Zachadzie. I navat nia tolki siarod katalikoŭ, ale i pratestantaŭ niekatorych denaminacyj. Havorka idzie, zrazumieła, nie pra aficyjnaje, a pra pryvatnaje ŭžyvańnie. Što heta, prosta moda? Tak, byvaje, što Zachad zachlostvaje niejkaja moda na “duchoŭnuju mistyku” z Uschodu. Bolšaj častkaj navat z bolš dalokaha Uschodu, čym pravasłaŭje. Ale kali heta i moda, to jana niešta ž i adlustroŭvaje. Nie pabajusia skazać – niejki hoład, jaki nia moža zdavolicca miascovaj tradycyjaj.
Tak što ža jość takoje ikonie, što robić jaje takoj charakternaj mienavita dla pravasłaŭja? U svoj čas zachodniaja častka Carkvy, jakaja zaraz viadomaja jak katalictva, uniesła vielmi značny ŭkład u baraćbu suprać samych niebiaśpiečnych jerasiaŭ chryścijanstva, u tym liku i suprać ikanaborstva. Dy i tak viadoma, što ŭ katalictvie, jak i ŭ pravasłaŭi, vielmi raspaŭsiudžana šanavańnie cudatvornych ikonaŭ. Byvaje, što adzin vobraz pryznajecca cudatvornym i pravasłaŭnymi, i katolikami. Jak, naprykład, ikony Astrabramskaja, Čenstachoŭskaja, Žyrovickaja…
Ale, na žal, Vialiki raskoł adbiŭsia nia tolki na bohasłužbovych tradycyjach, ale j na dahmatyčnych pohladach i mistyčnym dośviedzie. Heta, darečy, robić vielmi utapičnaj ideju sapraŭdy roŭnaj i ščyraj unii hetych dvuch halinaŭ chryścijanstva.
Ikona šanujecca i tam, i tam. Ale razumieńnie jaje nie adnolkavaje. Pravasłaŭnyja ŭsprymajuć ikonu bolš z pohladu vučeńnia i malitoŭnaj praktyki, što adlustravana ŭ vučeńni śviatoha 14-ha stahodzia Ryhora Pałamy. Kali koratka, sutnaść takaja. Boh isnuje nia tolki ŭ niedasiahalnaj dla čałavieka Isnaści, ale i ŭ enerhijach, jakija ŭsprymajucca čałaviekam. Hetyja enerhii adkryvajucca ŭ tym liku i praź ikonu. Ikona, takim čynam, razhladajecca jak vakno ŭ śviet Boha. Ikona słužyć nia tolki jak srodak lepš praniknucca dumkami pra Boha, ale Sam Boh źjaŭlaje Siabie praź ikonu ŭ enerhijach. Taki pohlad nie zusim ŭ tradycyjach zachodniaj mistyki, što i adbiłasia na viadomaj sprečcy Ryhora Pałamy z zachodnim manacham Varłaamam.
Mistyčnyja praktyki Uschodu i Zachadu razyjšlisia, ale duša čałaviečaja adčuvaje niedastatkovaść tradycyi adnaho boku i šukaje dapoŭnienaści ŭ inšym baku. Mahčyma tamu i siarod pravasłaŭnaj moładzi, naprykład, davoli papularny zachodni manastyr u Teze, dzie jana taksama znachodzić niejkuju dapoŭnienaść ŭ dośviedzie duchoŭnaj praktyki, jakaja straciłasia na Ŭschodzie.
