 |
Amal usie škoły ź biełaruskamoŭnym navučańniem na Viciebščynie — viaskovyja: bazavyja i małakamplektnyja. Tolki ŭ adzinym rajcentry Hłybokaje pracuje biełaruskamoŭnaja škoła №3, ale j tam pa rasparadžeńni Ministrerstva adukacyi sioleta stvarajucca klasy z navučańniem pa‑rasiejsku.
Adna pieršaja i adna druhaja klasa z ruskaj movaj navučańnia źjaviacca sioleta ŭ hłybockaj SŠ№3. Hetaja škoła ličycca samaj prestyžnaj u rajcentry: tut vopytnyja nastaŭniki, dobraja materyjalnaja baza, dziakujučy ŭ tym liku i biełarusam zamiežža, jakija padaryli tutejšym vučniam arhtechniku. Adzinaje, što nie zadavalniaje niekatorych baćkoŭ, jakija chacieli b addać svaich dziaciej mienavita siudy — heta navučańnie pa‑biełarusku. Tamu, jak kaža dyrektarka Lilija Maŭčun, vychoŭvać davodzicca časam nia tolki vučniaŭ:
— Pytańnie pra movu navučańnia čas ad času paŭstaje. Ale my ŭhavorvajem baćkoŭ, tłumačym, što my biełarusy, što vučycca na biełaruskaj movie — nie zahanna. Ale sioleta pierakanać baćkoŭ nie ŭdałosia: jany pajšli vyšej za škołu, vyšej za rajadździeł adukacyi — u ministerstva. I adtul atrymali rasparadžeńnie stvaryć klasy z rasiejskaj movaj navučańnia. Bo pavodle zakonu ab adukacyi, baćki majuć na toje prava.
Zrešty, inicyjavali hetuju akcyju nia tolki baćki, a navat dziaduli budučych pieršaklaśnikaŭ: adzin — čynoŭnik Handlovaj pałaty, druhi — deputat u abłasnym saviecie. Jany arhanizavali zbor podpisaŭ u dziciačym sadku №5, kab była sfarmavanaja pieršaja klasa z navučańniem pa‑rasiejsku. Druhaja klasa arhanizavałasia pad ichnym upłyvam: u asnoŭnym siudy trapili dzieci hłybockich pradprymalnikaŭ i pradstaŭnikoŭ kamercyjnych strukturaŭ.
Staršynia Hłybockaha adździaleńnia HA «Tavarystva biełaruskaj škoły» Vital Haranovič havoryć, što impetnyja baćki dy dziaduli nie ŭličyli ciažkaściaŭ inšaha paradku: jakaść navučańnia pa‑rasiejsku značna horšaja, čymści jany raźličvali.
— Usie padručniki, dapamožniki ŭ škole — pa‑biełarusku, — tłumačyć Vital Ryhoravič. — Nastaŭniki ŭžo zvykli vykładać na rodnaj movie. Pakul usio pierabudujecca, projdzie čas. Kudy praściej było addać dzietak u inšuju škołu, dzie navučańnie idzie pa‑rusku. Adnak tut baćki dy dziaduli ŭsio praličyli: SŠ №3 — lepšaja, a značyć, musić naležyć im — tym, chto siońnia pry hrašach dy pry ŭładzie.
Pratest suprać rusyfikacyi biełaruskamoŭnaj škoły V.Haranovič vykłaŭ u admysłovym liście, jaki nadrukavała niedziaržaŭnaja hazeta «Volnaje Hłybokaje». Jon vykazvaje mierkavańnie, što śledam pad rusyfikacyju trapić Hłybockaja himnazija. Tam taksama vykładajuć pa‑biełarusku, i jana taksama ličycca prestyžnaj. U himnaziju vučniaŭ prymajuć z 5 klasy, i tamu tyja, chto sioleta zapatrabavaŭ navučańnia pa‑rasiejsku dla pieršaklaśnikaŭ i druhaklaśnikaŭ, praz try‑čatyry hady pasprabujuć zrusyfikavać jašče adnu navučalnuju ŭstanovu ŭ Hłybokim. Pryčym niama sumniovu, što Ministerstva adukacyi stanie na ichny bok.
Pavodle Iosifa Navumčyka, staršyni viciebskaj abłasnoj rady Tavarystva biełaruskaj movy, usiaho kala 20 adsotkaŭ školnikaŭ Viciebščyny majuć mahčymaść navučacca pa‑biełarusku. U asnoŭnym heta vučni viaskovych škołaŭ, jakija pastupova źnikajuć razam ź biełaruskaj movaj vykładańnia. Tak, sioleta ŭ rehijonie začynili 19 viaskovych škoł — u ich prosta niama kamu chadzić. Pra heta havaryłasia na abłasnoj kalehii nastaŭnikaŭ. Prablema zachavańnia biełaruskamoŭnaha navučańnia ŭ haradach na aficyjnych schodach z udziełam «viertykali» daŭno ŭžo nie ŭźnimajecca.
U zastaŭcy vykarystany plakat Uładzimiera Krukoŭskaha, 1988 h.
