U hety dzień u 1514 hodzie litviny i rusiny raźbili rasiejskaje vojska ŭ bitvie na race Krapiviency, što la Voršy. Hetaja vydatnaja pieramoha (30-tysiačnaha vojska nad 80-tysiačnym) nadoŭha spyniła rasiejskuju ekspansiju. Histaryčnaja pieradyška padoŭžyła «załaty viek» Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, kali raskvitnieli ŭ im kultura i mastactvy, dała šaniec biełaruskamu Renesansu i Refarmacyi paŭpłyvać na farmavańnie nacyi.
Tradycyjna 8 vieraśnia bardy i moładź źjaždžajucca na Krapivienskaje pole. U 1990-ja hady ŭ stalicy ŭ hety dzień adbyvalisia šmatludnyja šeści i kancerty.
Havoryć historyk Uładzimier Arłoŭ: «Śviatkavańnie hadaviny Aršanskaje bitvy dapamahaje razburać mit, nibyta na rasiejskich ziemlach žyli našyja braty, jakija nieśli nam spakoj i viečna nas vyzvalali. Našaje hramadztva zanadta doŭha zasvojvała mity, jakija ŭtvarali kompleks niepaŭnavartaści...
Darečy, u Polščy bitva pad Oršaju razhladajecca jak batalija z udziełam polskich vojskaŭ, chacia vojskaŭ Karony tam nie było, tolki adździeły palakaŭ‑najmitaŭ. Heta vojska Vialikaha Kniastva Litoŭskaha raźbiła rasiejcaŭ.
Isnuje dźvie Biełarusi, i kožnaja ź ich u roznych dačynieńniach z historyjaj. Adna Biełaruś pačuvajecca spadkajemnicaj Savieckaha Sajuzu.
Šmat dla kaho z maich suajčyńnikaŭ historyja ich kraju pačynajecca z tych časoŭ, kali piva kaštavała 37 kapiejek, a harełka — try rubli. Jość taksama druhaja Biełaruś, žychary jakoje viedajuć minułaje krainy, majuć svaich hierojaŭ.
Atrymać hetyja viedy było zadačaju składanaj i časta pakutlivaj. Kali ja ŭ 1970‑ch vyvučaŭ historyju, ni ja, ni maje adnakurśniki z histaryčnaha fakultetu BDU aničoha nia čuli pra šmatlikija važnyja momanty našaje minuŭščyny.. My byli praduktami savieckaje adukacyi, u jakoj zamoŭčvałasia isnavańnie Biełaruskaj Narodnaj Respubliki.
Savieckaja histaryjahrafija była pierajemnicaju histaryjahrafii carskaj. Biełaruskaja historyja zaŭsiody razhladałasia praz pryzmu imperskich mitaŭ. Biełarusy, maŭlaŭ, — małodšyja braty rasiejcaŭ, jany nia majuć prava na dziaržaŭnaść, movu. U hetaj historyi nie było miesca hierojam, jakija zmahalisia za eŭrapiejskija kaštoŭnaści. Ja vyras u Połacku, a nia viedaŭ pra toje, što car Ivan Žachlivy, zachapiŭšy naš horad, źniščyŭ katalikoŭ i habrejaŭ, a 50 tysiačaŭ pravasłaŭnych pahnaŭ uhłyb Rasiei. Na ŭrokach i lekcyjach nam apaviadali, što car vyzvaliŭ Połacak ad palakaŭ i litoŭcaŭ. Zamoŭčvałasia, što historyja stasunkaŭ Rasiei dy Biełarusi — historyja biaskoncych vojnaŭ, jakija raspačalisia ŭ 1492 hodzie j doŭžylisia ažno da kanca XVIII stahodździa, kali mara rasiejskich vaładaroŭ pra zavajovu Biełarusi ździejśniłasia. U škole nie vyvučali najstrašniejšaj vajny 1654—1667 h. Biełaruś straciła tady pałovu nasielnictva, svaju elitu, šlachtu, miaščanstva. Heta była demahrafičnaja, ekanamičnaja, kulturnaja katastrofa, ad jakoj kraina nie adyšła dahetul. Jakraz tut mnie bačacca karani našych sučasnych balučych prablemaŭ».
Całkam hutarku z Uładzimieram Arłovym možna pračytać tutaka.
MB
***
Aršanskaja bitva—2007
Fest biełaruskaj aŭtarskaj pieśni j paezii “Aršanskaja bitva—2007” projdzie na Krapivienskim poli 8 vieraśnia.
Festyval pačniecca a 20-j na histaryčnym miescy Aršanskaje bitvy 1514 hodu — levym bierazie Dniapra pry ŭpadzieńni ŭ jaho rečki Krapivienki. Prachodzić jon na adkrytym pavietry, tamu varta padumać pra adpaviednuju vopratku, zapas ježy i namiot. Zapas droŭ dla vohnišča budzie na miescy.
Dajezd: z čyhunačnaha vakzała na aŭtobusie ci maršrutcy № 11 da aŭtavakzału (kaniec maršrutu). Dalej — aŭtobusam "Vorša – Dubroŭna" da prypynku "Haćkaŭščyna". Hurtam možna naniać maršrutku z čyhunačnaha vakzału prosta da Haćkaŭščyny.
Taksama aŭtobusam abo maršrutkaj možna adjechać ad pryvakzalnaje płoščy da prypynku “Centr”, zatym ad Centralnaj płoščy, što la “Domu handlu” (prypynak za pomnikam Leninu) možna sieści na aŭtobus ci maršrutku Vorša — Dubroŭna” i jechać da prypynku “Haćkaŭščyna”. Ad prypynku “Haćkaŭščyna” da miesca festu kala 1 km.
Spadarožnyja cikavostki: pa dva baki Centralnaje płoščy znachodziacca muziej Uładzimira Karatkieviča i Prydniaproŭski park z pomnikam Karatkieviču na miescy domu, dzie prajšło jahonaje dziacinstva.
U parafijalnym kaściole Śv.Jazepa (vuł.Savieckaja) ekspanujecca adzinaja na Biełarusi kalarovaja kserakopija ŭ naturalny farmat viadomaj karciny ChVI st. “Aršanskaja bitva” (aryhinał u Varšavie).
Daviedki: (029) 291-62-38 (Jurka), (029) 319-65-74 (Hienadź), (029) 666-75-42 (Viktar).
