Čytačy ab pierachodzie na adziny pravapis. Pošta Redakcyi.
Ni kroku nazad
Pierachod na narkamaŭku byŭ by krokam nazad, da 1933 hodu. Narkamaŭka stvarałasia jak most pamiž biełaruskaj i rasiejskimi movami. Kab za śvietłym časam kamunizmu ulicca ŭ sapraŭdnuju “vialikuju” movu. Tamu, kali my nie žadajem iści na inšy bierah nachalery nam uvachodzić i na toj most?
Klasyčny pravapis — adzin z tradycyjnych składnikoŭ biełaruskaści: mova, Pahonia, bieł-čyrvona-bieły ściah. Na hetym tryadzinstvie trymajecca i budzie trymacca biełaruski duch.
Užo pozna niešta mianiać i vyrašać. Lubyja kroki nazad buduć uspryniatyja ludźmi jak paraza.
Kali my my admovimsia ad klasyčnaha pravapisu, dyk tady ŭžo možam dajści i da admovy ad Pahoni sa ściaham. Bo karystańnie imi zaraz taksama pryvodzić da padziełu nacyi. A naščadki paśla, kali Biełaruś pastaleje i zamacujecca, hadkoŭ praz 50, raźbiarucca i sa ščyrym sercam prymuć Pahoniu, uzdymuć bieła-čyrvona-bieły ściah i piarojduć spres na taraškievicu...
Cikava, što kanflikt narkamaŭki j klasyčnaha pravapisu sioleta ŭžo adbyŭsia ŭ Suśvietnym siecivie, na staronkach Vikipiedyi. Tamaka biez abmiarkavańniaŭ, dy ulikaŭ hramadskaj dumki ŭsie artykułaŭ na taraškievicy byli prosta pieraniesieny ŭ archiŭ. Zastalisia kala 2000 artykułaŭ na aficyjnaj movie. (Darečy, kali b aŭtary bolš za 10000 artykułaŭ na klasyčnym pravapisie, pasprostu ŭ adzin dzień viarnuli b svaje teksty na biełaruskuju Vikipiedyju, nijaki b administratar nia zdolaŭ by ničoha zrabić).
Narkamaŭka adviernie najpierš sapraŭdnych, ščyrych patryjotaŭ. Tych dla kaho mova -- sapraŭdy žyćcio, zto zaŭždy razmaŭlaje na rodnaj movie.
Rusłan Raviaka, Baranavičy
* * *
Miakki znak — ściah niazhody
Dziakuj šanoŭnamu V.Tarasu za toje, što nie stamlajecca stavić vostryja pytańni. Mnie, adnak, prablema bačycca pad inšym vuhłom.
Niebiaśpieka — «u samym isnavańni dvuch uzakonienych», ale nie varyjantaŭ movy, a dziaržaŭnych movaŭ! Biełaruskuju movu nie pačuješ ni ad adnaho vysokah čynoŭnika, deputata ci aficera, a ministry ad adukacyi nie kryčać ab pahrozie dla movy, a robiać (miortvamu pryparki) niejkija novaŭvodziny ŭ pravapis.
Kryvadušniki! U ich pahony tyrčać z-pad vopratki!
Siońnia abyvatal, paŭsiudna bačačy tolki rasiejskuju movu, nie adroźnivaje «taraškievicu» ad «narkamaŭki». A toj, chto adroźnivaje, chutčej za ŭsio rehularna čytaje, piša pa-biełarusku. A značycca, nia maje ničoha suprać biełaruskaj movy. Takim ludziam, dumaju, možna rastłumačyć i pryhažość i nieabchodnaść klasyčnaha pravapisu.
Miakki znak klasyčnaha pravapisu heta ściah! Heta ściah niazhody z razbureńniem biełaruskaj kultury!
Žyvie Biełaruś!
Jaŭhien, Biarozaŭka
* * *
Maje baćka i maci...
Maje baćka z maci naradzilisia ŭ Rasiei i ŭ Miensk pierajechali ŭžo paśla vajny. Pa kryvi ja napałovu rasiejka, napałovu habrejka. Naradziŭšysia ŭ Miensku i pražyŭšy ŭ im voś užo sorak z hakam hadoŭ ja nikoli nia viedała i nie “vyvučała” biełaruskuju movu. Bolš za toje, ličyła jaje niepryhožaj i niepryjemnaj, a biełaruskuju kulturu, za vyniatkam chiba što Karatkieviča ź Mickievičam, nieisnujučaj. Ličyła da 19 sakavika 2006 hodu. U toj dzień mnie paščaściła pačuć sapraŭdnuju biełaruskuju movu.
Śpiarša, jak hałodny voŭk nakidvajecca na chleb, ja začaravana słuchała kancerty i dyski biełaruskich muzykaŭ i ŭčytvałasia ŭ staronki “Našaj Nivy”. Potym uźnikła žadańnie zahavaryć na hetaj pryhožaj movie, ale katastrafična brakavała słoŭnikavaha zapasu. Kab jaho papoŭnić, vyrašyła pasprabavać prakłaści z anhielskaj na biełaruskuju apovieść lubimaj irlandzkaj piśmieńnicy. Abkłałasia słoŭnikami, pačała pierakład, ale atrymlivałasia vidavočnaje nia toje. Kali ja pasprabavała vymaŭlać napisanaje, u hałavie hučali hałasy Volskaha i Sasnoŭskaha, «vymaŭlaŭšyja» inšyja huki, dy i paśla čytańnia “Našaj Nivy” na piśmo prasilisia nia tyja litary, što prapanoŭvaŭ słoŭnik. Znajšoŭsia čałaviek, jaki patłumačyŭ, što “Naša Niva” vychodzić «klasyčnym pravapisam» u adroźnieńnie ad ahulnapryniataj «narkamaŭki». Jon ža dapamoh znajści ŭ internecie dobry padručnik i prahramu pravierki artahrafii, jakaja padtrymlivaje «klasyčny pravapis». Znajšlisia i papiarovyja padručniki.
I ja nie ŭjaŭlaju sabie inšaha pravapisu, čym ciapierašni našaniŭski.
Volha V., Miensk
* * *
Zhodny z Tarasam
Nakont artykułu V.Tarasa «Ci pryčakajem biełaha dymu?» («NN», №32) i mnie karcić utknuć svoj hroš, bo z asnoŭnymi dumkami Tarasa ja zhodny.
Sapraŭdy, «isnavańnie dvuch uzakonienych varyjantaŭ movy» viadzie da razbureńnia standartnaj jaje formy, što adbivajecca na piśmiennaści karystalnikaŭ, asabliva vučniaŭ, i moža adšturchoŭvać ad biełaruskaj presy, kab nia siejała ŭ hałovach błytaniny, nie źnižała paśpiachovaści ŭ navučańni. Dumaju, što i niekatoryja abaroncy «taraškievicy» dumali najpierš pra svaje ambicyi. Bo inakš jany b razhledzieli, što amal usie źmieny, jakija jany prapahandavali — heta drabiaza. Tolki pieradača asymilacyjnaha źmiakčeńnia zyčnych («») vartaja taho, kab za jaje spračacca. Ale ž i jana nie abaviazkovaja dla daskanałaści pravapisu. Uspomnicie, jak apantana nichto inšy jak sam Ja.Losik vystupaŭ (hł. jaho dakład na akademičnaj kanferencyi 1926 h) za admienu hetaj normy. Vystupać to jon vystupaŭ, ale sam na praktycy normy nie parušaŭ! Jon nie parušaŭ zapavietu vialikaha svajho papiarednika B.Taraškieviča, jaki «sam ciapier bačyć duža vyrazna cełuju čaradu jašče sprečnych pytańniaŭ…, ale nie biarecca pravodzić jakija kolečy pavažniejšyja źmieny takim indyvidualna-partyzanskim sposabam… Heta paviało b tolki da škodnaha chaosu» (B.Taraškievič. Biełaruskaja hramatyka dla škoł. Vilnia, 1929. Pramova).
Płakać pa vałasach (navat pa adnym vałosiku — «») nia čas, kali nad šyjaj zavisła siakiera. Baraćba za pavyšeńnie hramadzkaha statusu movy — tolki za heta siońnia treba zmahacca, a nie raźjadnoŭvacca z-za «».
I.Kramko, Miensk
