Pavał Sieviaryniec krytykuje kamentar Redakcyi «Našaj Nivy» da Antykamunistyčnaha forumu «Z hałavoju ŭ minułym» . Jamu adkazvaje Andrej Dyńko.
“Naša Niva” abaraniaje kamunizm.
Nikoli b nie padumaŭ, što ad niaŭdałaha performansu adnaho z udzielnikaŭ Antykamunistyčnaha forumu ŭ hadavinu balšavickaha pieravarotu pieršuju biełaruskuju hazetu tak raźviazie.
Kali pasiarod schodu ja vyjšaŭ z zali na Ŭpravie j ubačyŭ staptanuju darožku “Tavaryša”, adrazu padumaŭ: a voś heta niechta zrabiŭ darma. Padabraŭšy hazety j padłohi, patłumačyŭ vidavočcam svajo staŭleńnie i da “Tavaryša” (jon mnie nasamreč nie padabajecca) , i da imprezy (toje, što hazeta mnie nie padabajecca – nie padstava, kab taptać niezaležnuju presu). Čałaviek chacieŭ pacelić u kamunistaŭ, a trapiŭ u žurnalistaŭ. Kryŭdna, viadoma.
Ale voś, praz tydzień u majoj lubimaj hazecie: “Ci kamunizm heta antyhumannaja idealohija?”
Šok i dryžyki, jak toj kazaŭ.
“Padniali chaj, što boty vycierli ab kamunistyčnuju hazetu? — pierapytaŭ Ernest Sabiła, — dy ab mianie kamunisty 13 hadoŭ boty ŭ lahiery vycirali!”
Ab Biełaruś tavaryšy kamunisty (nahadaju tym, chto zabyŭ abo ličyć pytańnie nieaktualnym) vycirali boty 70 hadoŭ. Darečy, (słuchajcie Kaściana, čytajcie Rubinava, hladzicie Ziuhanava), vycirajuć i dahetul.
“Padobnyja forumy (antykamunistyčnyja – PS) nia majuć navukovaj maralnaj i palityčnaj vartaści siońnia” – piša Redakcyja. Dziŭnavata čytać hety ŭ redakcyjnaj pieradavicy. Navošta ž tady palić z usich stvałoŭ pa “pryvidach” minułaha?
“Ideja pakajańnia kamunistaŭ anachraničnaja” – śćviardžaje “Naša Niva”. Pozna kajacca chiba što pa śmierci. Ci pamior kamunizm? Nie.
Vulicy Karła Marksa j pomniki Lenina na miescy. Majki Če Hievary na žyvatach. Himny BSSR dy SSSR uvuššu. Zrešty, dastatkova zirnuć nat na forum nn.by, kab pierakanacca: usio vielmi nadzionna.
Sam Siarhiej Kalakin u śviežym numary “Tavaryša” piša: “Idieały Oktiabria jeŝie priedstoit prietvoriť v žizń”. Pamiatlivaha biełarusa taki lozunh prabiraje da kaściej.
Čym kamunizm pa vialikim rachunku, roźnijecca ad nacyzmu? Tym, što nacysty źniščali čužych, a kamunisty – svaich? Tym, što dahetul nia vyśvietlena, chto źniščyŭ bolš?
Paraiŭ by kaleham-našaniŭcam vychoŭvać nieciarpimaść da zła na rečach mienš sprečnych, čym toj ža “Tavaryš”.
Jak chryścijanie my musim umieć adździalać hrech ad hrešnika. Vieru ŭ toje, što navat samy fanatyčny kamunist, ščyra pakajaŭšysia pierad Boham, atrymaje daravańnie. Ale sam kamunizm – pryčym nie adno jak praktyka, ale i jak biazbožnaja, ahresiŭnaja, klasavaja, razburalnaja idealohija – zło, jakoje nia maje apraŭdańnia. Siońniašniaja “dziaržaŭnaja idealohija” u paraŭnańni z kamunizmam – sucelnaja, prabačcie, deklaracyja pravoŭ čałavieka.
Pra što spračajemsia, biełarusy?
Čytajma prapanovy Antykamunistyčnaha forumu!
«Prahrama dziejańniaŭ pa vykaranieńni nastupstvaŭ panavańnia kamunistyčnaha režymu ŭ Biełarusi
1. Damahacca ad dziaržaŭnych orhanaŭ Respubliki Biełaruś pryznańnia dziejańniaŭ kamunistyčnaha režymu ŭ 1919–1956 hh. hienacydam biełaruskaj nacyi i publičnaha asudžeńnia kamunistyčnaj idealohii jak tearetyčnaha padmurku hetych złačynstvaŭ.
2. Patrabavać zakanadaŭčaj zabarony prapahandy kamunizmu ŭ Biełarusi, naroŭni z fašyzmam i nacyjanał-sacyjalizmam.
3. Źviarnucca ŭ Viarchoŭny Sud Respubliki Biełaruś z patrabavańniem zabarony dziejnaści palityčnych partyjaŭ i arhanizacyjaŭ, jakija stajać na hruncie złačynnaj kamunistyčnaj idealohii.
4. Patrabavać rehularnaha adznačeńnia na dziaržaŭnym uzroŭni Nacyjanalnaha dnia pamiaci achviaraŭ palityčnych represijaŭ 29 kastryčnika i ŭviadzieńnia jaho ŭ aficyjny dziaržaŭny kalandar śviatočnych i pamiatnych dzion.
5. Patrabavać ad Ministerstva adukacyi pierahladu vučebnych prahramaŭ humanitarnych dyscyplinaŭ, jakija vykładajucca ŭ siarednich i vyšejšych navučalnych ustanovach Biełarusi, z tym, kab jany ŭtrymlivali biezumoŭnaje asudžeńnie złačynstvaŭ kamunistyčnaha režymu i niedapuščeńnia prapahandy kamunizmu.
6. Stała infarmavać biełaruskaje hramadztva pra kamunistyčnyja represii praz stvareńnie i raspaŭsiud adpaviednaj drukavanaj i videa- pradukcyi.
7. Stvaryć bazy dadzienych pa kamunistyčnych represijach suprać biełaruskaha narodu – asobaŭ achviaraŭ, asobaŭ kataŭ, miescaŭ i dataŭ rasstrełaŭ i katavańniaŭ. Raspačać pracu pa napisańni “Čornaj knihi kamunizmu ŭ Biełarusi”.
8. Arhanizoŭvać zbory podpisaŭ i inicyjavać miascovyja referendumy pa pytańniach pierajmienavańnia vulicaŭ i ŭstanovaŭ, nazvanych imionami arhanizataraŭ i vykanaŭcaŭ masavych represijaŭ, a taksama źviazanych z prapahandaj kamunistyčnaj idejalohii, i demantažu pomnikaŭ tearetykam i praktykam kamunizmu.
9. Damahacca ŭstalavańnia pomnikaŭ i pamiatnych znakaŭ na miescach rasstrełaŭ i katavańniaŭ, ustalavańnia pomnikaŭ i memaryjalnych došak, a taksama pieranazvańnia vulicaŭ u honar znanych baraćbitoŭ suprać kamunistyčnaha režymu ŭ Biełarusi.
10. Stvaryć fond padtrymki achviaraŭ kamunistyčnych represijaŭ u Biełarusi dziela dapamohi tym ź ich, kamu takaja dapamoha patrebnaja.
11. Dałučycca da pracy Mižnarodnaha trybunału nad kamunizmam».
Ci jość jašče pytańni, tavaryšy?
Pavał Sieviaryniec
* * *
KAMENTAR ANDREJA DYŃKA
Razumiejem i pavažajem maralnyja imperatyvy, jakimi kirujecca tut Pavał Sieviaryniec (i arhanizatary Antykamunistyčnaha forumu). Adnak zastajemsia pry svaich pierakanańniach, sfarmulavanych u kamentary Redakcyi “Z hałavoju ŭ minułym”. Dumajem, što i Pavał źmienić svaje bačańni.
U takoj formie, u jakoj jon prajšoŭ, heta nia byŭ Antytatalitarny forum, ani Antykamunistyčny forum, heta byŭ antyPKBoŭski forum. I ciažka ŭjavić niešta bolš biessensoŭnaje z punktu hledžańnia nacyjanalnych intaresaŭ.
Partyja kamunistaŭ Małdovy, pryjšoŭšy da ŭłady, nie pieranazvała praspekt Štefana Vialikaha ŭ praspekt Lenina, nie zrabiła 7 listapada śviatočnym dniom ani stała začyniać małdaŭskija škoły. Jana padtrymlivaje pryvatnuju ŭłasnaść i pavažaje vieru ŭ Boha. Bo maje inšaje razumieńnie marksizmu i nacyjanalnych intaresaŭ Małdovy. Nia ŭsio kamunistyčnaje jość tatalitarnym i nia ŭsio tatalitarnaje jość kamunistyčnym. Stavić u adzin šerah Kaściana i Kalakina jość dahmatyzmam.
Našy z Vami, Pavał, acenki marksizmu i kamunizmu razychodziacca — heta vialikaja i składanaja tema dla asobnaje havorki, u jakoj ciažka nam z Vami było b dasiahnuć zhody, a historykam — navukovaje praŭdy. Taksama i značeńnie marksizmu i kamunizmu dla Biełarusi — zusim nia toje, što dla Polščy ci Rasiei. I vyznačyć jaho —ciažki navukovy vyklik.
Adnak jość toje, što łučyć hazetu, jakaja ŭpieršyniu źmiaściła hutarku z Ernestam Sabiłam jašče ŭ 1996 hodzie, z Vami, Pavał, — acenka stalinizmu; heta taksama abjadnoŭvaje nas ź ideolahami PKB (pakińcie ŭbaku ŭzbočnyja elementy ŭ hetaj partyi; u kožnym palityčnym asiarodku niamała ŭzbočnych adzinak). Nahadaju Vam, što, dziakujučy sakratarcy Partyi kamunistaŭ Alenie Skryhan, u Kapylskim rajonie paŭstaŭ adzin ź niešmatlikich u Biełarusi pomnikaŭ achviaram stalinizmu. I što adzin sakratar byłoje kampartyi ŭznačalvaje arhanizacyju TBM, a druhi zakładaŭ asnovy dyplamatyi RB.
Stalin abapiraŭsia na palityčnyja praktyki i duchoŭnyja tradycyi Ivana Žachlivaha i Piatra Pieršaha. Stalinizm uźnik u vyniku pieralubu tatalitarnaj utopii i rasiejskaha absalutyzmu.
PKB nia jość nośbitam ani pieršaha, ani druhoha.
U Biełarusi niama palityčnaje siły, jakaja była b nośbitam tatalitarnaha mesijanizmu. Jość uspamožanyja Rasiejaj “impercy”, ale ŭ cełym biełarusy asensavali siabie jak asobnuju nacyju siaredniaha pamieru i tamu biez hlabalnych ambicyj. Zatoje panuje absalutyzm, śpisany čysta z uzoraŭ Rasiejskaj imperyi. Bolš za toje, hety absalutyzm u siłu šerahu subjektyŭnych, a, mahčyma, i abjektyŭnych pryčynaŭ imkniecca ścierci biełaruskuju kulturu, što stvaraje absalutnuju pahrozu isnavańniu biełaruskaj nacyi.
Sprečki vakoł sutnaści PKB majuć marhinalnaje značeńnie ŭžo tamu, što hetaja partyja nie była, nia jość i, vidać, nia budzie vyznačalnaj u palityčnaj supolnaści (i ŭžo tamu zmahańnie z PKB palityčna biessensoŭnaje), nia budzie da taje pary, pakul nie pierarodzicca ŭ sučasnuju levuju siłu, a heta moža zdarycca zusim nia chutka abo zusim nia zdarycca — jak nia vyklučanaja transfarmacyja jaje ŭ partyju aliharchičnych kołaŭ, jakaja adlustroŭvaje intaresy bujnoha kapitału, što zdaryłasia z kamunistami ŭ mnohich eŭrapiejskich krainach. Zrešty, usio heta moža adbycca tolki ŭ vypadku pierachodu Biełarusi z samadziaržaŭnaha na demakratyčny šlach raźvićcia. Što zusim nie harantavana. Akurat tamu sprečka vakoł staŭleńnia niezaležnaha hramadztva da PKB — pryncypovaja.
Hruba kažučy, ci pavinny abjadnacca ŭsie siły, što adstoŭvajuć nieabsalutyscki šlach raźvićcia krainy? Naš adkaz — tak. Ci jość takoje abjadnańnie mahčymaściu praduchilić źniknieńnie biełaruskaj kultury i, śledam, dziaržaŭnaści? Naš adkaz — tak, pryčym adzinaj mahčymaściu. Ci jość idealahičnyja supiarečnaści miž roznymi siłami, što vystupajuć suprać absalutyzmu, pryncypovymi? Naš adkaz — nie.
Sajuz roznych antyabsalutysckich siłaŭ uźnik nie pa voli niejkich tam vonkavych siłaŭ, na što namiakaje ŭ svaim kamentary na našym sajcie sp. Rymašeŭski, a ŭ vyniku roŭnaj pahrozy, jakuju niasie dla ich samadziaržaŭje.
Kožny, kamu darahaja biełaruskaja mova, musova vybirać — što sama jon ličyć najbolšaj pahrozaj žyćciu našaj movy, najbolš nieprymalnym dla siabie.
U krytycy PKB (ale toje samaje stasujecca nia tolki krytyki Kalakina spadarom Rymašeŭskim — heta źniščalnyja ataki Paźniaka na Milinkieviča, “Biełaruskaha partyzana” — na nacyjanalistaŭ...), vypiačvajucca druharadnyja punkty ichnaj palityčnaj prahramy, druharadnyja palityčnyja ŭčynki i druharadnyja jakaści ich jak palitykaŭ.
U kancy XVII stahodździa rasiejski patryjach Jakim nastolki nienavidzieŭ łacińnikaŭ, nastolki bajaŭsia kankurencyi vychadcaŭ ź Biełarusi i Ŭkrainy, jakija hladzieli na śviet šyrej i atrymali vydatnuju adukacyju ŭ akademijach Rečy Paspalitaj, što padtrymaŭ cara Piatra I suprać careŭny Safii, da jakoj schilalisia Simiaon Połacki i inšyja imihranty. Čym heta skončyłasia, viadoma: skasavańniem pasady patryjarcha i poŭnym padparadkavańniem carkvy dziaržaŭnym biurakratam, a dla Rasiei — kanservacyjaj absalutyzmu i tysiačami zhublenych žyćciaŭ.
Niazdolnaść vybudoŭvać kampramisy (chvaroba rasiejskaj palityčnaj kultury), niaŭmieńnie pieravieści apazycyju absalutyzmu z sfery čysta maralnaj u prahmatyčnuju (jak heta tradycyjna było ŭ Rasiei) pryviadzie da zachavańnia samadziaržaŭja. Biełaruskaja palityčnaja tradycyja była inakšaju i daje nadzieju na inšy pavarot siońniašniaj sytuacyi.
Šukać vorahaŭ u minułym namnoha praściej, čym chaŭruśnikaŭ — u sučasnaści. Dy nie zbuduješ budučyni, pakinuŭšy hałavu ŭ minułym.
Bolš razhornutaje ese Andreja Dyńka pra kamunizm, stalinizm, tradycyi rasiejskaha samadziaržaŭja i siońniašnija biełaruskija pierałamleńni jaho čytajcie ŭ adnym z nastupnych numaroŭ hazety.
