 |
U niadzielu na kaściole ŭ Žałudku Ščučynskaha rajona ŭračysta adčyniena pamiatnaja šylda ŭ honar zasnavalnika biełaruskaj arnitalohii Kastusia Tyzenhaŭza. Miascovyja ŭłady admovilisia ad sumiesnaha ŭdziełu ŭ imprezie, a tutejšyja ludzi, navat starejšha ŭzrostu, amal nichto ničoha nia viedaŭ pra radasłoŭnuju Tyzenhaŭzaŭ.
Ja słuchaju imšu ŭ kaściele, budaŭnictva jakoha niekalki stahodździaŭ tamu fundavaŭ znakamity rod Tyzenhaŭzaŭ. Pieravažna stałyja ludzi, dzieci. Kaścioł uražvaje eŭrapejskaj vieličču, niahledziačy na toje, što znachodzicca ŭ nievialikim miastečku.
U sklapieńniach hetaha kaściołu spačyvajuć reštki bolšaści Tyzenhaŭzaŭ, ale tut niama reštkaŭ Kastusia Tyzenhaŭza, zasnavalnika biełaruskaj arnitalohii, jaki byŭ narodžany j pachavany ŭ Žałudku (1786‑1853 h.h.).
Ksiondz Jan adkryvaje šyldu Kastusia Tyzenhaŭza j kaža prychažanam, što da ich pryjechali ludzi z usiaje Biełarusi, kab raspaviadać miascovym žycharam ab vialikim vučonym, jaki naradziŭsia ŭ Žałudku. Jon z žalem zaŭvažaje, što tutejšyja ludzi nia majuć času na toje, kab čytać knižki.
Šylda ŭ honar Kastusia Tyzenhaŭza vykanana na čyrvonym hranicie ŭ Polščy pa eskizie haradzienca Ihara Varkuleviča na zakaz haradzienskich arnitolahaŭ.
Źmicier Vinčeŭski, paviedamiŭ, što srodki na jaje ŭstalavańnie źbirali nia tolki amatary ptušak Biełarusi, ale j mnohich eŭrapejskich krainaŭ. Jon zhadvaje, što jaje płanavali ŭstalavać jašče letaś da 220‑hodździa jaho naradžeńnia, ale nie atrymałasia.
Paśla adkryćcia šyldy ksiendz iznoŭ zaprašaje ludziej u kaścioł, kab jany pasłuchali lekcyju pra historyju roda Tyzenhaŭzaŭ.
Pytajusia ŭ dziaŭčyny, što jaje pryviało siońnia da kaścioła ŭ Žałudku.
Dziaŭčyna: «Ja pryjechała siudy sa Słonima tamu što viedaju, što siońnia ŭ Biełarusi adbyvajecca vielmi važnaja padzieja. Hety čałaviek zrabiŭ vielizarny ŭniosak u našu historyju, biełaruskuju arnitalahičnuju navuku. My nia možam nie ušanvać jahonuju pamiać. My abaviazany heta zrabić».
Zahadčyk kafiedry ahulnaj ekalohii BDU Vasil Hryčyk raspaviadaje ŭ kaściele prychadžanam pra Kastusia Tyzenhaŭza j značeńnie jahonaj asoby dla biełaruskaj navuki.
Hryčyk: «Sprava ŭ tym, što jakraz u pracach Tyzenhaŭza my znachodzim kankretnyja źviestki pra toje, jakoj była pryroda Biełarusi ŭ pieršaj pałovie XIX stahodździa. Toje, što jon zafiksavaŭ u svaich pracach, zaraz jak ceły sapraŭdny kładziec. My možam heta supastaŭlać z tym, što jość zaraz i rabić kankretnyja navukovyja vyvady».
Adzin z arhanizataraŭ uračystaści haradzienski arnitolah, Źmicier Vinčeŭski, raspaviadaŭ mnie, što načatku płanavałasia pravieści hetaje merapryjemstva sumiesna z uładami, byli razasłanyja navat zaprašeńni ŭ sielsaviet i rajvykankam, ale ŭ apošni momant tyja admovilisia ad udziełu.
Źmicier Vinčeŭski raspavioŭ prychadžanam i akaličnaści śmierci Kanstancina Tyzenhaŭza. U 1853 hodzie, paśla taho, jak jon viarnuŭsia z Paryža mocna chvorym, jamu ŭdałosia praz adkrytaje vakno jašče pačuć śpievy prylacieŭšych žaŭrukoŭ, ale paśla hetaha jon pamior. Jaho pachavali ŭ Žałudockim kaściele.
Vinčeŭski: «Niadaŭna vyśvietliłasia, što jahonyja pareštki z Žałudka pieravioz ŭ Rakiški (adzin z majontkaŭ Tyzenhaŭzaŭ zaraz na terytoryi Litvy) jahony syn. I zaraz Kastuś Tyzenhaŭz pachavany ŭ kaściele śviatoha Maćvieja ŭ Litvie na miažy z Łatvijaj».
 Ksiondz Jan uračysta adčyniaje šyldu pamiaci K.Tyzenhaŭza. |
