Chtości jaho błytaje ź mienskim teatram z takim ža nazovam, chtości bačyŭ ichny vuličny spektakl «Bandaroŭna» na bieraściejskich vulicach abo teatralizavanaje šeście «Maleficyjum» padčas adkryćcia XII Mižnarodnaha teatralnaha festu «Biełaja Vieža», ale navat nie ŭjaŭlaŭ, što heta bieraściejcy, a nie zaježdžyja hastralory.
«Teatar isnuje z 2001 hodu, — kaža režyserka i idejnaja natchnialnica Svabodnaha teatru Aksana Hajko. — Spačatku heta byŭ natoŭp, čałaviek dvaccać piać, pastupova zastałosia tolki piać. Tyja, chto chacieŭ viesieła prabavić čas i ŭ našym pačynańni bačyŭ niejki hurtok pa intaresach, pastupova syšli. Nam chaciełasia niešta stvarać, było vializnaje žadańnie, ale metadaŭ, asnoŭnych pryncypaŭ i teatralnych praviłaŭ nichto nia viedaŭ. U kancy 2001 h. my patrapili ŭ viadomy alternatyŭny polski Teatar vośmaha dnia. Patrapili na tak zvanyja «varštaty», abo majstar‑klasy, tam nam rastłumačyli i pakazali, jak pracavać, jak pravilna skakać, śpiavać i płakać, kab heta vyhladała nie studenckaj samadziejnaściu, a sapraŭdnaj teatralnaj dziejaj».
PB: Čamu nazvali teatar svabodnym?
AH: My doŭha dumali nad nazovam. Možna było vybrać niešta cikaviejšaje. Tym bolš što «volnyja teatry» jość i ŭ Japonii, i ŭ Francyi. Ale nam tak zachaciełasia — u nazovie padkreślić našaje imknieńnie da hetaj volnaści.
Svaboda — heta składanaje paniaćcie, ale my imkniemsia da samych roznych adcieńniaŭ słova svaboda. U kožnaha svajo razumieńnie. Usio, što my robim, — heta našaje volnaje mierkavańnie, našyja dumki. Vobrazna havoračy, praz tvorčaść my chočam dašukacca sensu svabody i danieści jaho ludziam.
PB: U Miensku isnuje bolš viadomy teatar z takim ža nazovam…
AH: My adnojčy pavyviešvali afišy pra adno z našych pradstaŭleńniaŭ, a niedzie ŭ harvykankamie spałochalisia, što pryjechaŭ toj hnany teatar ź Miensku. Što kazać, kali spektakl «Tavar—hrošy—tavar» admysłovaja kamisija dla ŭchvały źbirałasia hladzieć čatyry razy.
PB: Vaš teatar, chutčej, možna nazvać amatarskim. Ale ci možacie vy pachvalicca tvorčymi dasiahnieńniami?
AH: My zrabili ŭžo šeść spektaklaŭ, całkam roznych i pavodle žanraŭ, i pavodle stylistyki. Siarod ich jość navat kazka dla dziaciej «Jak kaza za soncam chadziła», my pakazvali jaje ŭ Kobrynskim dziciačym domie. My nia chočam zajmacca tolki teatram, nas cikaviać i sacyjalnyja rečy, tamu my nia suprać byli b jašče pajeździć pa padobnych ustanovach, bo dla dziaciej my robim sapraŭdnaje śviata.
Kali ŭ 2002 hodzie my pastavili pieršy spektakl, nas užo zaprasili ŭ Poznań na mižnarodny teatralny fest. Dziakujučy pajezdkam na festyvali ŭ Eŭropu i tamu, što my pabačyli vystupy stolkich teatraŭ z suśvietnymi imionami, asabliva vuličnych, nam zachaciełasia vyjści na vulicu.
Pieršym vuličnym staŭ spektakl pavodle tvoru Janki Kupały «Bandaroŭna». Pakazva¬li jaho niekalki razoŭ u bieraściejskim parku, vazili ŭ Polšču. Čaściej za ŭsio my i vystupajem za miažoj, tam niejak praściej — ludzi chočuć niešta rabić, jany i robiać, a ŭ nas usio niejkija zabarony, abmiežavańni.
PB: Čym adroźnivajecca Svabodny teatar ad inšych teatraŭ? Čaho nie chapaje?
AH: My nia robim kamercyjnaje mastactva, nia chočam, kab jano było absłuhoŭvalnym. My robim toje, što prosta chočacca, stavim spektakli pra toje, što nam balić. My nia možam, jak na Zachadzie, davać narodu vidovišča, jakoha jon prahnie, bo niama hrošaj na vidovišča. My sami robim lalki, maski, chaduli, usio, što možna ŭ teatry rabić siłami jaho ŭdzielnikaŭ.
Nam treba novaje pamiaškańnie, u maleńkim klubie mikrarajonu Vulka taksama niadrenna, ale jaho my pieraraśli, chočacca ŭźlacieć vyšej. Karcić stvaryć taki «asiarodak», miesca sustreč, kab realizoŭvać svaje idei, kahości zaprašać, dy i prosta, kab tam było žyćcio. Nam prosta chapiła b navat paŭvytvorčaha pamiaškańnia. Jość dumki zrabić majstar‑klasy pa pracy ź ciełam, hołasam. My heta možam. Naprykład, ciapier kožny čaćvier u kinateatry «1 Maja» a 20‑j ładzim kinapakazy niezvyčajnych filmaŭ. Isnuje navat naš sajt: www.svabodny.kantakt. net. My nie spyniajemsia, pakolki viedajem, što tvorčaść u pieršuju čarhu prynosić zadavalnieńnie nam, a stračvać pryjemnyja adčuvańni nikoli nia chočacca.
