Abrad chiratonii byŭ vykanany archijapiskapam Umanskim i Detrojckim Alaksandram, japiskapam Baryspalskim Pasijem dy japiskapam Chjustanskim i Techaskim Makaryjusam u asyście śviatarstva i pry ŭdziele vialikaj kolkaści viernikaŭ ź Ńju-Jorku, Ńju-Džersi i Kanady, paviedamlaje sajt belaoc.org
***
Historyja BAPC na Zachadzie nieadnaznačnaja, a prychod śv. Kiryły Turaŭskaha ŭ Bruklinie spryčyniŭsia da šerahu kryzisaŭ.
U 1946 h. jararchi abvieščanaj padčas niamieckaj akupacyi Biełaruskaj aŭtakiefalnaj pravasłaŭnaj carkvy (mitrapalit Pancielajmon, archijapiskapy Fiłafiej, Vieniadzikt dy inš.) dałučylisia da Ruskaj zarubiežnaj pravasłaŭnaj carkvy. Heta aznačała taksama i pierachod u jurysdykcyju RZPC bolš za 70 biełaruskich śviataroŭ, jakija apynulisia paśla 1944 h. na emihracyi.
Sychod śviataroŭ u jurysdykcyju RZPC aznačaŭ niemahčymaść razbudovy struktury biełaruskaj carkvy na Zachadzie. Tamu da kanca 1940-ch siarod kiraŭnictva palityčnaj emihracyi aformilisia dva pohlady nakont losu biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy na Zachadzie.
Adna častka palityčnaj emihracyi (jaje najbolš jarkim pradstaŭnikom źjaŭlaŭsia a. Mikałaj Łapicki) ličyła, što na emihracyi biełaruskija prychody pavinny padparadkoŭvacca kanstancinopalskamu (suśvietnamu) patryjarchatu, ad jakoha ŭ 15 st. biełaruskaja carkva atrymała aŭtakiefaliju). U ZŠA jany svajo dałučeńnie da kanstancinopalskaj patryjarchii aformili praz paŭnočnaamerykanski ekzarchat suśvietnaha patryjarchatu.
Takija prychody byli zasnavanyja ŭ Saŭt-Ryvery, Čykaha, Taronta i Melburnie (abodva -- śv. Jeŭfrasińni Połackaj), Mančestary i Notynhiemie. U ZŠA jany naležać da paŭnočnamerykanskaha ekzarchatu suśvietnaha patryjarchatu, ale nikoli nia mieli i nia majuć svajho japiskapa.
Inšaja častka emihracyi – jany naležali zbolšaha da Rady BNR – mierkavała, što treba adradžać u luby sposab niezaležnuju BAPC. U červieni 1948 h. na saboryku BAPC u Kanstancy ŭ japiskapy BAPC byŭ chiratanizavany japiskap UAPC a. Siarhiej (Achatenka). Jon mieŭsia kiravać biełaruskimi prychodami ŭ emihracyi da vyśviačeńnia dvuch biełaruskich japiskapaŭ.
U 1949 h. byŭ vyśviačany pieršy japiskap: im staŭ a. Vasil (Uładzimier Tamaščyk). Apanenty zakidali, što za niapoŭnyja dva hady a. Vasil Tamaščyk prajšoŭ šlach adnaho ź lideraŭ biełaruskaj emihracyi – jon byŭ adnym z najbližejšych paplečnikaŭ prezydenta Rady BNR Mikoły Abramčyka – da jararcha carkvy, i paźniej Vasil Tamaščyk nie spyniŭ palityčnaj dziejnaści. Jon, žyvučy ad 1950 h. u Ńju-Jorku, uvachodziŭ u skład prezydyjumu Rady BNR, što davała padstavu złaśliŭcam nazyvać prajekt BAPC prajektam Rady BNR.
Tym nia mienš ideja adnaŭleńnia BAPC nabyła niamała prychilnikaŭ siarod emihracyi.
U 1950-ch prychody BAPC byli zasnavanyja ŭ Ńju-Jorku (Bruklin), Detrojcie (śv. Ducha), Hajlend-Parku, Kliŭlendzie (usie -- ZŠA) Taronta (śv. Kiryły Turaŭskaha), Mielburnie (Troch Vilenskich Pakutnikaŭ), Adełajdzie (śv. Piatra i Paŭła), Bredfardzie (Anhlija) i Mančestary (Anhlija).
U pačatku 1960-ch BAPC napatkaŭ pieršy kryzis. U vyniku razładu ŭ parafii śv. Kiryły Turaŭskaha ŭ Bruklinie hety prychod raskałoŭsia na dźvie častki. Niazhodnyja z palitykaj jap. Vasila i anafemavanyja im siabry parafii na čale z Kastusiom Mierlakom, Vasilom Ščećkam dy inš. pakinuli prychod i zasnavali na inšym kancy Atlantyk-aveniu asobnuju carkvu (rajon Ryčmand-Hił), jakuju taksama nazvali imiem Kiryły Turaŭskaha, ale ŭ jurysdykcyi biełaruskich prychodaŭ pry amerykanskim ekzarchacie kanstancinopalskaha patryjarchatu. Carkva ŭ Ryčmand-Hile isnuje i da siońnia.
U 1980-ch BAPC na Zachadzie raskałołasia na dźvie častki. Heta było vyklikana razładam pamiž japiskapami BAPC Mikałajem (Macukievičam) z Taronta i mitrapalitam Andrejem (Krytam) z Kliŭlendu. Ad 1984 h. adnu častku ŭznačaliŭ japiskap Mikałaj, druhuju -- mitrapalit Iziasłaŭ (Brucki), jaki źmianiŭ mitrapalita Andreja pa jahonaj śmierci. Abiedźvie płyni BAPC nie išli nie na jakija kampramisy.
Taki stan tryvaŭ da červienia 2002 h., kali pamior a. Mikałaj Macukievič. Praŭda, jon pierad svajoj śmierciu vyśviaciŭ u japiskapy BAPC Alaksandra Sałahuba, jakoha potym pazbaviŭ sana. Sałahub tady nie pahadziŭsia z takim stanam rečaŭ.
U žniŭni 2003 h. u Hajlend-Parku (Ńju-Džerzi) prajšoŭ carkoŭny sabor BAPC, na jakim było deklaravana ab spynieńni sprečak i kanfliktaŭ, i adnaŭleńni adzinstva BAPC. Miž inšym viadučym źjezdu byŭ a. Viačasłaŭ Łohin.
U 2004 h. u Ńju-Jorku byŭ vyśviačany ŭ japiskapy BAPC jašče adzin kandydat ź Biełarusi – a. Vasil (Kaściuk). Mierkavałasia, što mienavita jon zamienić stareńkaha mitrapalita Iziasłava. Ale praź niekatory čas a. Vasil (Kaściuk) byŭ adchileny ad japiskapskaj katedry i vydaleny z carkvy ŭ Bruklinie. Paśla śmierci ŭ listapadzie 2007 h. mitrapalita Iziasłava pytańnie ab jaipiskapskaj katedry paŭstała znoŭ.
Ciapier u BAPC novy japiskap – a. Śviatasłaŭ (Viačasłaŭ Łohin), jaki taksama pierabraŭsia ŭ ZŠA zŭ 1990-yja, a apošnim časam słužyŭ u Taronckim prychodzie śv. Kiryły Turaŭskaha. Ci pryznajuć jaho vierniki i śviatary na Zachadzie i ci zdoleje jon abjadnać roznyja hrupoŭki carkoŭnych aktyvistaŭ, pakaža čas.
Na siońnia BAPC na Zachadzie abjadnoŭvaje niekalki prychodaŭ na emihracyi: u Bruklinie, Hajlend-Parku, Taronta (Kiryły Turaŭskaha), Kliŭlendzie, Melburnie, Adełajdzie, Mančestary.
 Vyśviačeńnie japiskapa Śviatasłava. Jon -- druhi źleva. Fota belaoc.org |
