Na mahčymy zakid u nieprafesijanaliźmie možna adkazać, što, pa-pieršaje, siarod nas jość ludzi, blizkija da litaratury i navat pišučyja. Pa-druhoje, vykazvać adzina pravilnyja mierkavańni ab litaratury, jak i ab inšych halinach mastactva, možna i nia majučy specyjalnych viedaŭ. Uzoram mohuć być kiraŭniki zaŭždy rodnaha nam SSSR i, kaniečnie, naš Prezydent. Uspomnim jaho adkryćcio paezii Bykava.
Čaho ž naša hramadztva, ułada i narod patrabujuć ad piśmieńnika? Najpierš — kab jon prynosiŭ karyść i nie prynosiŭ škody. Što dla heta treba? Najpierš zastavacca samim saboj i nia leźci ŭ inšyja sfery.
Hałoŭnaje, kaniečnie, nia ŭmiešvacca ŭ palityku i nia procipastaŭlać siabie ŭładzie i narodu. Inakš budzieš siadzieć na čužynie, jak Vasil Bykaŭ, abo biez hramadzianstva, jak Łarysa Hienijuš.
Heta, biezumoŭna, nia značyć, što kamuści zatykajuć rot. Piśmieńnikam, jak i inšym hramadzianam, pakidajeccca prava pisać niepasredna ŭładam ab usich prablemach. Kali ž vam nie adkazvajuć, nie kryŭdujcie i pamiatajcie, što ŭłada zaŭždy pakidaje za saboj prava pryjści da vas i pa vas.
Heta ž datyčyć i inšych sfer. Tak, piśmieńnik Karatkievič pisaŭ pra historyju, nia tolki nia budučy historykam, ale i nasupierak tamu, što śćviardžali kampetentnyja asoby. U vyniku ŭ nas źjaviłasia cełaje pakaleńnie nacyjanalistaŭ, jakija škodzili i praciahvajuć škodzić rodnaj uładzie.
Uvohule treba vyznačycca i z tak zvanaj vučobaj u klasykaŭ. Viadoma, jak falsyfikavałasia žyćcio i tvorčaść našych narodnych pieśniaroŭ «nacyjanalistyčnymi pisakami». Vyciahvalisia vonki ŭsie ich pamyłki maładości. Razam ź imi malavalisia ŭsialakija «Pahoni», łuckievičy, łastoŭskija. Hetamu taksama treba pałažyć kaniec. Janka Kupała i Jakub Kołas pamierli z savieckimi ordenami, i tolki takimi jany nam i patrebny.
Musujecca taksama i tema tak zvanych «represij» ułady suprać piśmieńnikaŭ u stalinskija časy. Tut treba mieć na ŭvazie nastupnaje: kali takija «represii» i byli, to vinavata ŭ ich nia ŭłada, a tyja, chto jaje niapravilna infarmavaŭ. Dapuścić advarotnaje — značyć dajści da poŭnaj anarchii. Samaje hałoŭnaje — va ŭłady byli važkija pryčyny dla takich dziejańniaŭ. Jak i ciapier, litaratura była zaśmiečana nacyjanalistyčnymi elementami, jakija imknulisia adaravać našu movu i kulturu ad rasiejskaj. Čytajcie list tavaryša Panamarenki Stalinu. Toje, što ŭ takich umovach niekatorym piśmieńnikam byli vypisany nia ordery, a ordeny, jašče adzin prykład miłasernaści ŭłady.
Što ž treba zrabić, kab vypravić stanovišča? Nieabchodna pieradać kantrol za litaraturaj nam, niepiśmieńnikam. Dziela hetaha patrebna adradzić orhany cenzury, jakija b davali acenku, niasie kniha karyść ci škodu, a samaje hałoŭnaje, byli nadzieleny paŭnamoctvami karać ci ŭznaharodžvać. Pakul hetaha nia zroblena, nia zroblena ničoha.
