 Nalepka z zaklikam hałasavać suprać Lisabonskaha traktatu |
Irlandcy adznačnačna prahałasavali suprać ratyfikacyi Lisabonskaha traktatu.
«Heta ciažki ŭdar», — zajaviŭ ministar zamiežnych spravaŭ Niamieččyny Franc-Valter Štajnmajer.
«Heta pieramoha svabody», — ciešycca prezydent Čechii Vacłaŭ Kłaŭs.
Husty irlandzki tuman achutaŭ perspektyvy hłybiejšaje eŭraintehracyi paśla taho jak stali viadomyja vyniki referendumu pa Lisabonskim traktacie. Niahledziačy na toje, što try najbujniejšyja palityčnyja partyi krainy kieltaŭ zhurtavalisia ŭ padtrymku traktatu, absalutnaja bolšaść irlandcaŭ prahałasavała suprać. Kampaniju suprać arhanizavaŭ šerah hramadzkich arhanizacyj, biznesoŭcaŭ i nacyjanalistyčnaja partyja Šyn Fejn (My sami).
Bujny eŭrapiejski biznes, a ŭśled za im palityčnyja elity ličać, što Eŭropie treba dasiahnuć jašče vyšejšaj stupieni intehracyi, kab stać kankurentazdolnaj u hlabalnym śviecie. Na ich dumku, ciapierašniaja de-fakta svabodna kanfedaracyjnaja struktura nie daje mahčymaści pravodzić aktyŭnuju zamiežnuju i abaronnuju palityku. Eŭrasajuz — heta ekanamičny i maralny hihant, jaki ŭ pytańniach biaśpieki zastajecca karlikam, słabiejšym za ZŠA i navat Rasieju ci Kitaj.
Bolšaj stupieni eŭraintehracyi palityčnyja elity chacieli dasiahnuć praz pryniaćcio Kanstytucyi Eŭrasajuzu. Jana pieradavała b bolšyja paŭnamoctvy centru i rabiła b vialiki krok ad kanfederacyi da federacyi. Vializny dakument, na sotni staronak, raspracavała admysłovaja kamisija na čale z byłym prezydentam Francyi Valery Žyskar d'Estenam, jaho z pompaj pryniali... Ale ŭrešcie francuzy i halandcy — dźvie nacyi eŭraentuzijastaŭ, jaho adkinuli. U takich eŭraskieptyčnych krainach, jak Brytanija, sprava navat nie paśpieła dajści da hałasavańnia.
Praviły ES takija, što dla ŭstupleńnia dakumentu ŭ siłu jaho musiać pryniać usie dziaržavy-ŭdzielnicy.
Vyjście z tupika prapanavała kanclerka Niamieččyny Anhieła Merkiel. Kanstytucyju było vyrašana zamianić Traktatam — karotkim, a hałoŭnaje, jaki b možna było pryniać biez referendumaŭ.
Traktat praduhledžvaŭ uviadzieńnie pasady prezydenta ES. Jaho mieli vybirać kiraŭniki dziaržavaŭ. Jon taksama mianiaŭ padzieł miescaŭ u Eŭraparlamencie, kankretyzavaŭ strukturu novaha dyplamatyčnaha viedamstva źviazu, uvodziŭ adzinuju dyplamatyčnuju słužbu.
Lisabonskaja damova praduhledžavała taksama źmianšeńnie kolkaści kamisaraŭ u Eŭrakamisii (uradzie ES). Ciapier u joj pa adnym kamisary ad kožnaj krainy, i vykanaŭčy orhan ES razrośsia užo da 27 čałaviek, kožnamu ź jakich nieabchodna vydzialać niejkuju sferu adkaznaści.
Traktat taksama admianiaŭ prava veta asobnych krain u šerahu halinaŭ palityki ES i ŭzmacniaŭ paŭnamoctvy pradstaŭnika pa ahulnaj zamiežnaj palitycy.
Novaja kanstytucyjnaja damova pavinna była ŭvajści ŭ siłu z 1 studzienia 2009 hodu.
Faktyčna, heta była sproba nia kijem, dyk pałkoju prapichnuć tyja samyja idei. Pradać patrymanuju mašynu, vydaŭšy jaje za novuju.
Dziva što z usich bakoŭ na tvorcaŭ traktatu pasypalisia źvinavačvańni ŭ niedemakratyźmie. Adnak pakolki palityčnyja elity zadumu padtrymlivali, a mejnstrymavyja ŚMI z pahłybleńniem intehracyi salidaryzujucca, to traktat biaz bolšych sprečak ratyfikavali adna za adnoj krainy, u tym liku takija ŭvažlivyja da pytańnia zachavańnia suverenitetu jak Polšča.
Tolki adna kraina, zhodna z svaimi zakonami, abaviazanaja była vystavić traktat na referendum — Irlandyja. Kraina, jakaja pieražyła ekanamičny cud, dziakujučy dałučeńniu da adzinaha eŭrapiejskaha rynku i miljardnym datacyjam z ahulnaha košyka. Z najbiadniejšaj krainy Eŭropy zialony vostraŭ pieratvaryŭsia najbahatšuju.
Irlandcy hałasujuć... Suprać! 862 415 hałasoŭ suprać (53,4 %) i tolki 752 451 za (46,6 %). Prychilniki Lisabonskaj damovy akazalisia ŭ bolšaści tolki ŭ niekatorych vybarčych akruhach, zbolšaha ŭ stalicy krainy Dublinie i jahonych vakolicach.
Irlandyja — adzinaja z 27 krain — čalcoŭ ES, dzie dla pryniaćcia damovy pravodzicca ŭsienarodnaje hałasavańnie. U krainie zarehistravana krychu bolej za 3 młn vybarcaŭ, tady jak ahulnaje nasielnictva dvaccaci siami krainaŭ ES składaje 490 młn čałaviek.
Najbolšaje nieprymańnie ludziej vyklikaje adčužeńnie bruselskaje biurakratyi ad vybarcaŭ. Narody nie vybirajuć orhany ŭłady ES. Ich pryznačajuć nacyjanalnyja ŭrady. Heta stvaraje ŭražańnie niepadkantrolnaści i ŭźniknieńnia bruselskaje «rečy ŭ sabie».
Faktyčna, Eŭropa ŭ svajoj intehracyi dajšła da peŭnaha barjeru, jaki niajasna jak adoleć.
Z adnaho boku, Eŭrasajuz nia moža sabie dazvolić vybirać supolnaje kiraŭnictva tak, jak vybirajuć prezydenta ZŠA. Bo tady niepaźbiežna pačnuć daminavać hrupoŭki vialikich krainaŭ, małyja pačnuć pačuvacca ŭkryŭdžanymi, i Eŭropa sutykniecca z centrabiežnymi tendencyjami i spakusaj intehracyi siłaj. Sytuacyi kštałtu Hramadzianskaj vajny ŭ ZŠA, praź jakuju Štaty prajšli, aby zachavać adzinstva, ciažka sabie ŭjavić na našym kantynencie.
Z druhoha boku, vybarcy vyrazna adkidajuć takija formy intehracyi, pry jakich bruselskaje kiraŭnictva abirajecca praz składanyja biurakratyčnyja pracedury, kuluarnyja kampramisy. Ciapier eŭračynoŭniki zaležać tolki ad viarchoŭki palityčnych elitaŭ i padspravazdačnyja tolki im. Pakul ichnaj spravaj byli rečy druharadnyja, ich ciarpieli jak prykruju nieabchodnaść. Ciapier, kali ŭstaje pytańnie ab pieradačy im funkcyjaŭ dyplamatyi i biaśpieki, eŭrapiejcy jaŭna nie hatovyja.
Što prapanujuć palityčnyja elity zaraz? Paŭzu na niekalki hadoŭ? Roznachutkasnuju intehracyju, jak heta ŭžo było z adzinaj valutaj, na jakuju nie pierajšli brytancy, švedy, datčanie? Čarhovaje rašeńnie ŭ abychod voli narodaŭ?
Kali nie ličyć persanažaŭ kštałtu Lo Pena, mała chto ŭ eŭrapiejskich krainach asprečvaje karyści ad eŭraintehracyi. Kantynent dasiahnuŭ vialikich ekanamičnych i sacyjalnych pośpiechaŭ, zhładzilisia haspadarčyja niaroŭnaści miž krainami i rehijonami. Ludzi i kapitały mohuć svabodna pieramiaščacca.
Staršynia Eŭrakamisii sp. Barozu ŭ piatnicu ž zajaviŭ, što praces ratyfikacyi traktatu musić iści svaim čyhirom: «Praces ratyfikacyi składajecca z 27-mi nacyjanalnych pracesaŭ. 18 krainaŭ užo ŭchvalili traktat, i Eŭrapiejskaja Kamisija ličyć, što praces ratyfikacyi inšymi krainami pavinien praciahvacca, nie zvažajučy na vynik hałasavańnia ŭ Irlandyi».
U supolnaj zajavie Anhieła Merkiel i Nikala Sarkazi vykazali «pavahu da demakratyčnaha rašeńnia irlandzkaha narodu, choć my i škadujem pra jaho», i taksama zaklikali inšyja krainy praciahvać praces ratyfikacyi. Heta aznačaje, što Brusel, Berlin i Paryž chacieli b, kab irlandcy praz peŭny čas paŭtaryli sprobu. Pahatoŭ, jany ŭ svoj užo mieli dośvied hałasavańnia za Nicki traktat z druhoha razu.
Tym nia mieješ, vyniki hałasavańnia ŭ Irlandyi dajuć natchnieńnie tym siłam u Eŭropie, jakija ličać, što ciapierašniaje stupieni intehracyi całkam dastatkova.
Kali źjavilisia naviny pra vyniki referendumu ŭ Irlandyi, kurs eŭra adnosna dalara ŭpaŭ na biržavych tarhach da najnižejšaha ŭzroŭniu za apošni miesiac — 1,53 dalara za eŭra.
Bolšaść naziralnikaŭ ličać, što pravał Lisabonskaha traktatu ŭskładnić dałučeńnie da ES novych krainaŭ, siarod jakich Turcyja, Ukraina i, patencyjna, Biełaruś. ES pa-raniejšamu ciažka budzie vybudoŭvać svaju palityku da Rasii i Azii. Isnuje i procilehłaje bačańnie: u bolš intehravanym źviazie intaresy biznesu daminavali b nad demakratyčnymi pryncypami.
Polski palitolah Alaksandar Smolar ličyć: «Pieradusim treba pamiatać, što, čym słabiejšy Eŭrasajuz, tym słabiejšyja i pazycyi Polščy ŭ mnohich pytańniach, u tych samych adnosinach z Rasijaj». Toje samaje, u pryncypie, adnosicca i da Biełarusi.
