Ideja filmu «Masakra» adšturchoŭvajecca ad hatyčnaha apaviadańnia Praspera Meryme «Łokis». Kožny z hierojaŭ havoryć na svajoj movie. Hraf i niaviesta razmaŭlajuć pa-polsku, hości-čynoŭniki — pa-rasiejsku, a sialanie — na sakavitaj biełaruskaj. Roli ŭ filmie mohuć dastacca Alaksandru Damaharavu i Hražynie Šapałoŭskaj.
Ź listapada 2007 hodu studyja «Biełaruśfilm» viała aściarožnyja pieramovy z Andreem Kudzinienkam, jaki zaviaršaŭ u Maskvie stužku «Rozyhryš». Apalnamu režyseru prapanavali, kab jon źniaŭ na rodnaje kinastudyi film žachaŭ «Masakra».
Ideja hetaha filmu źjaviłasia ŭ Andreja Kudzinienki i scenarysta Alaksandra Kačana kolki hadoŭ tamu. Prydumlajučy nacyjanalny bomba-film – stužku ź vialikim biudžetam i z perspektyvaj rekordnych kasavych zboraŭ – Kudzinienka adšturchoŭvaŭsia ad hatyčnaha apaviadańnia Praspera Meryme «Łokis», napisanaha na litoŭskim materyjale. I vybar nielha nie pryznać trapnym.
Jašče ŭ siaredzinie 1920-ch historyja pra šlachcica, jaki na viasielli pieraŭtvarajecca ŭ miadźviedzia, zrabiłasia hitom savieckich ekranaŭ. Scenar da «Miadźviedžaha viasiella» ŭkłaŭ tahačasny narkam aśviety Łunačarski, a Siarhiej Ejzienštejn byŭ vielmi niezadavoleny «miaščanskim» filmam, jaki adbivaŭ kasu ŭ jahonaha «Branianosca «Paciomkina». U 1970 h. «Łokisa» ekranizavaŭ u Polščy Januš Majeŭski.
Ale sučasnaja biełaruskaja «Masakra» pieraŭzychodzić usio raniej stvoranaje. Scenar Alaksandra Kačana adarvali b z rukami na luboj studyi. U tvory majecca ŭsio dla šyrokaje publiki: luboŭ (i humarny seks), žach, daścipnaść. Žanr – najpapularniejšy: hatyčny chorar.
Dziejańnie «Masakry» pieraniesienaje ŭ siaredzinu 60-ch h. XIX st. Niazhrabny amatar rasiejskaj litaratury pryjaždžaje ŭ biełaruskuju hłybinku da hrafa Pazurkieviča, kab adšukać u knižkach staryja lehiendy. Ale šukać daviadziecca srodak ad miadźviedziaŭ-piarevaratniaŭ dyj ratavać ad kipciuroŭ svajo žyćcio. U scenary — dynamičnaja intryha, strachaludna-paciešnyja słuhi, ad jakich samleli b halivudzkija znaŭcy, raŭnivaja miadźviedzica, śmiełaja niaviesta hrafa, fakturny pop.
U firmovym styli Kačana j Kudzinienki kožny z hierojaŭ havoryć na svajoj movie, adpaviedna kulturnamu j sacyjalnamu statusu. Hraf i niaviesta razmaŭlajuć pa-polsku, hości-čynoŭniki — pa-rasiejsku, a śviatar i sialanie — na sakavitaj biełaruskaj.
Miadźviedžaja hotyka abiacaje vialikija zbory i, badaj, skryšyła b usie raniejšyja stereatypy pra biełaruskaje kino. Dla «Biełaruśfilmu», jaki nijak nia moža pachvalicca paśpiachovymi stužkami, — heta vyratavalnaje koła. (I niebłahaja prapahanda, paraŭnalnaja ź vizytam muzykaŭ u Administracyju.)
10 krasavika zabaronienyja na radzimie tvorcy Kačan i Kudzinienka byli ŭ Miensku. Mastackaja rada vykazała padtrymku scenaru. Na minułym tydni Kudzinienka iznoŭ pryjaždžaŭ u Miensk vieści pieramovy na studyi.
 |
Ciapier režysior rychtujecca da Ńju-Jorskaha festu, na jaki zaprošany z “Rozyhryšam”, a Alaksandar Kačan paśpiachova ŭkładaje scenary dla ŭkrainskich telemuvikaŭ.
Redaktarka “Biełaruśfilmu” Natalla Ściažko zapeŭnivaje, što zdymki “Masakry” pačnucca ŭ stalicy Biełarusi naleta. Ale nijakich damoŭ pakul nia składziena i navat scenar stužki nia vykupleny.
Adnačasova da karciny Kudzinienki prajavili surjoznuju zacikaŭlenaść palaki i rasiejcy.
Alaksandar Damaharaŭ, papularny ŭ abiedźviuch krainach, vielmi ŭpadabaŭ rolu hrafa. Viadomaja eŭrapiejskaja aktrysa Hražyna Šapałoŭska daŭno prasiła Kudzinienku źniać jaje ŭ svaim filmie – i ŭ “Masakry” dla jaje jość nadzvyčaj hodnaja praca. Rasiejskija pradusary zachapilisia scenaram stužki.
Ale investary adrazu nijakaviejuć, kali hutarka zachodzić pra «Biełaruśfilm».
Prablema nia stolki ŭ tym, što dla stužki nieabchodny vyčvarny hrym i składanyja kambinavanyja zdymki, jakich na biełaruskaje kinastudyi nikoli nie rabili. Sama zdatnaść siońniašniaj Nacyjanalnaj kinastudyi elementarna stavić karciny jakasn vyklikaje sumnieŭ.
Naadvarot, «Biełaruśfilm» vyłučajecca zdolnaściu idealahična dušyć ułasnych dziaciej. «Akupacyja», u stvareńni jakoj brała ŭdzieł i kinastudyja, dasiul zabaronienaja ŭ krainie.
Ale ŭ 2009 hodzie «Masakra» Kudzinienki moža-taki źjavicca.
Voś tolki ci dałučycca da hetaha «Biełaruśfilm» – pad pytańniem.
* * *
Fota Andreja Kudzinienki: radyjo «Majak».
