Miadzielskaja Kalvaryja znachodzicca na ŭskrainie horadu Miadzieł Mienskaj vobłaści, abapał aŭtatrasy Miadzieł—Pastavy (praz Čarniaty). Heta histaryčnaje miesca pakłanieńnia viernikaŭ.
Kalvaryja ŭnikalnajatym, što takoha typu pabudoŭ na terytoryi sučasnaj Biełarusi niama. Siońnia majem pareštki 18-ci kamienna-cahlanych kapličak, miescaznachodžańnie jakich abaznačajuć draŭlanyja kryžy.
Dva razy na hod (u lipieni i vieraśni) vierniki Miadzielskaj parafii Maci Božaj Škaplernaj ušanoŭvajuć hetyja śviatyja miaściny šmatludnaj pracesijaj i nabaženstvami. Ahulnaja praciahłaść Kryžovaj Darohi 2 km.
Historyja Miadzielskaj Kalvaryi siahaje ŭ 1772 hod. U tyja hady składałasia jana z 21 kaplicy i 8 bramaŭ, raźmieščanych pa palach, pablizu kaścioła i ŭ rynku miastečka. Kalvaryja zadumana i pabudavana pavodle plana Darohi Kryžovaj u Jerusalimie. Z hustam raźmieščany kaplicy roznaha kštałtu, zbudavanyja z dreva na kamiennych padmurkach, raźmieščany byli abrazy i fihury draŭlanyja. Aśviaciŭ Kalvaryju biskup Feliks Tavianski -- sufrahan biełaruski, 8 žniŭnia 1772 h. Cyrymonija heta ciahnułasia 4 dni. Praz ceły čas zaprošanych haściej častavali haspadary Koščycy. U 1866 hodzie parafija była pieradadzienaja pravasłaŭnamu duchavienstvu. Kalvaryja niejki čas była zaniadbanaja.
U 1927--29 h. Miadzielskaja Kalvaryja pačała adbudoŭvacca sa stacyjami Pana Jezusa i Maci Božaj. Ajciec Branisłaŭ Jarasinski byŭ inicyjataram hetaj padziei. U tyja časy daŭniuju terytoryju Kalvaryi zajmaŭ Hienrych Kozieł-Pakleŭski, žychar Staroha Miadzieła. Pad kaplicu vyznačyŭ jon płošču 7 m u šyryniu (jakuju potym pašyryŭ da 9 m) na inšym miescy, bolš raznastajnym pad nazovam «Hurki». Z dapamohaj miascovych žycharoŭ a.Branisłaŭ ustanaviŭ miesca dla kaplic, hledziačy na plan Kalvaryi Zebžydoŭskaj. U adznačanych miescach załažyŭ kryžy. Stacyju darohi Kryžovaj adkryŭ i paśviaciŭ ks.-bp. Uładzisłaŭ Bandurski na Zialonyja Śviatki 27 traŭnia 1928 h. Paśla śmierci Hienryka Kozieła-Pakleŭskaha karmielity kupili ad Vałatkoviča 50 ha ziamli pad Kalvaryju za hrošy, atrymanyja ad prodažu falvarku Niekasieck. U 1933--1938 h. starańniem a.Ihnacyja Bylicy pabudavana 15 kaplic z cehły, kamieńnia, pakrytych blachaj. U letni čas Kalvaryja napaŭniałasia pilihrymami, jakija karystalisia duchoŭnaj pasłuhaj zakońnikaŭ. Dalejšuju rabotu pa ramoncie Kalvaryi pierarvała druhaja suśvietnaja vajna. 2 listapada 1942 h. Kalvaryja, jakaja naličvała kala 40 kaplic, praktyčna była razabrana i źniščana.
«Kalvaryja duchoŭnaści i zmahańnia za Biełaruś» — nazva ekskursijnaha maršrutu, jaki my prapanujem i jaki musić być takim:
-kaścioł Maci Božaj Škaplernaj u h. Miadzieł;
-Miadzielskaja Kalvaryja;
- v.Narač(Kabylnik): kaścioł śviatoha Andreja, carkva. U hetaj vioscy ŭ 1948--1950 h. pad kiraŭnictvam Raścisłava Łapickaha dziejničała antysavieckaje miadzielska-smarhonskaje padpolle;
- v. Čechi (na ŭjeździe ŭ viosku ahulnachryścijanski Kryž ručnoj raboty viadomaha mastaka A.Cyrkunova);
- v. Karalinova Pastaŭskaha rajona (pomnik na viaskovych mohiłkach Fłaryjanu Danoŭskamu — udzielniku paŭstańnia K. Kalinoŭskaha i siadziba mastaka Alfreda Romera);
- kaścioł u v.Kamai (tam jość abraz «Isus i sirata» raboty mastaka A. Romera i heta miesca pracy ksiandza Kazimira Svajaka — zmahara za biełaruskaść).
Dziakujučy hetamu maršrutu, ludzi daviedajucca pra hierojaŭ, jakija žyli dziela Biełarusi i prajšli svajoj pakutnaj Kryžovaj Darohaj. My ličym, što treba dziejničać tak. Pa-pieršaje, značnuju dolu dziejnaści nakiravać na histaryčnaje daśledavańnie i raspaŭsiud infarmacyi pra Kalvaryju. Pa-druhoje, damahčysia zaliku jaje ŭ śpis historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ Respubliki Biełaruś. Pa-treciaje, jak maha chutčej adnavić kaplicy ( mahčyma zrabić skulptury śviatych, kompleksy « duchoŭny skarb»), kab pačaŭ dziejničać ekskursijny maršrut. Ale taksama treba pryznačyć ludziej, adkaznych za Kalvaryju, bo majem prykład: raniej nie było adkaznych za hety abjekt, i ciapier vielmi ciažka zdabyć infarmacyju pra Kalvaryju. Heta pieršy etap adnaŭleńnia Kalvaryi, jaki zakančvajecca adnaŭleńniem kaplic. U druhim asnoŭnaje turyzm, jaki składajecca z troch płyniaŭ:
• ekskursijny maršrut
• pilihrymki
• letnik dla dziaciej, bo pobač voziera Rudakova i jość pabudovy.
Pieršyja dźvie buduć davać prybytak, jaki budzie nakiroŭvacca na svoječasovy ramont kryžoŭ, kaplic.
Pilihrymka i letnik buduć ładzicca pry padtrymcy kaściolnych uładaŭ. Letnik možna zrabić pa pryncypu Parafiada ŭ Polščy.Hetyja dva mierapryjemstvy buduć pryciahvać da Kalvaryi ludziej. I Miadzielskaja Kalvaryja ŭ niejkaj stupieni źmienić ich žyćcio , dapamoža adčuć śviataść hetaha miesca, jak heta adčuvali pilihrymy dva stahodździ tamu.
My musim i dalej praciahvać achviaroŭvacca Bohu dziela taho, kab našyja histaryčnyja miaściny nie byli zabytyja ź ciaham času. My lubim našu historyju i pavažajem jaje. My budziem adnaŭlać Kalvaryju i spadziajomsia što ŭ chutkim časie jana stanie nie mienš viadomym duchoŭnym centram Biełarusi, jak, naprykład, Budsłaŭ, Hudahaj i inšyja śviatyni našaj krainy.
