Maximilien Brice, © CERN
Słova «hadron» pachodzić z hreckaha «ἁδρός», — 'mocny'. Rysačka nad «ἁ» ŭ hreckaj movie abaznačaje prydychańnie, i ŭ łacinskaj movie hetaje prydychańnie pieradajecca ŭžo paŭnacennaj litaraj h: «hadros». Łacina ž jość hałoŭnym pastaŭščykom hrecyzmaŭ u eŭrapiejskija łaciničnyja movy. Tamu j nia dziva, što našumieły Vialiki kałajder viadomy jak «hadronny» nia tolki niemcam i anhielcam, ale j zachodnim dy paŭdniovym słavianam, što karystajucca łacinskaj hrafikaj.
Biaz «h» pišuć kałajder baŭhary i rasiejcy. Što da pazyčańniaŭ u biełaruskaj dy ŭkrainskaj movach, dyk ich šlach dasiońnia niaprosty dy pakručasty, bo lažyć praz movu rasiejskuju. Tradycyjna, inercyjna dy biaź lišnich razvah biarecca ŭžo asvojenaje rasiejščynaj dy hatovaje da ŭžyvańnia inšamoŭnaje słova. Heta zručna, ale pakidaje hałoŭnaje pytańnie — čamu? — biez adkazu. Pytajucca pra heta ŭ svaich movaznaŭcaŭ i ŭkraincy, zapytalisia i ŭ nas našyja čytačy.
Tamu što tak napisana ŭ słoŭniku, adkazvajuć pryniatyja hetym letam aficyjnyja Praviły artahrafii i punktuacyi, niaprosta ž bo patłumačyć, čamu hreckaja «historia» z takoj samaj prydychalnaj rysačkaj nad «ἱ» dała biełaruskuju «historyju», a z hreckaha «hadros» vyjšaŭ «adron».
U knizie «Biełaruski klasyčny pravapis» pieradača takich pazyčańniaŭ razhladajecca ŭ 20-m raździele, i kali viedać, što adkul zapazyčana (a my viedajem), adkaz adnaznačny — «h» pišacca abaviazkova.
Takim čynam, u Vialikim kałajdery pad Ženievaj razhaniajuć hadrony, tamu j kałajder pravilna nazyvać hadronnym.
Dapamahaŭ razabracca ŭ asablivaściach inšamoŭnych pazyčańniaŭ adzin z aŭtaraŭ «Biełaruskaha klasyčnaha pravapisu» — Źmicier Saŭka.
