Bihbordy z reklamaj nacyjanalnaj litaratury nia redkaść u Lvovie.
U Lvovie ramantujuć darohi, praz heta vakoł zatory. Lvoŭ rychtujecca da «Eŭra-2012». Ale ja pryjechała nie na futboł, a na knižny kirmaš, jaki maje nazvu Forum vydaŭcoŭ i pravodzicca sioleta 15-ty raz.
Jašče da pačatku Forumu žury ŭ składzie 80 čałaviek na praciahu dnia musiła vybrać najlepšyja ukrainskija knihi, vydadzienyja za hod. Heta była ciažkaja zadača, naprykład, dla mianie. Z pradstaŭlenymi na konkurs 400 knihami musiła aznajomicca na praciahu niekalkich hadzin... Pa-mojmu, moj vybar najlepšych ukrainskich knih vyklikaŭ lohkaje ździŭleńnie maich kaleh ź piśmieńnickaj hrupy žury. Jany vybirali najlepšyja knihi, aryjentujučysia na jakaść ci hramadzianskuju vartaść tekstaŭ, redaktury, palihrafii, moža, —padśviadoma — na reputacyju vydaviectvaŭ...
Maju ž uvahu pryciahali najbolš knihi, jakija niemahčyma ŭjavić vydadzienymi zaraz pa-biełarusku ŭ Biełarusi: «Elektronny pieranos u paŭpravadnikach i paŭpravadnikovych strukturach», Čak Pałahniuk «Bajcoŭski klub»...
Sprečku na finalnym pasiedžańni žury, kali rejtynhavym adkrytym hałasavańniem treba było vybrać najlepšyja z knih, jakija nabrali adnolkavuju kolkaść hałasoŭ, vyklikaŭ «Nacyjanalny atłas Ukrainy». «Nacyjanalny atłas — heta jak hierb i ściah. Jon pavinien być u krainie», — pierakonvała ja svaju susiedku sprava, piśmieńnicu i viadučuju telekanału «1+1» Łarysu Dzienisienku. «Dy nie budu ja za jaho hałasavać! Ja ž jaho navat nie padymu — jon taŭščezny i farmatu paŭmetru na metar! Što za hihantamanija!» — aburałasia jana. Burnyja sprečki... Dziŭna ŭsio heta mnie, zvykłaj da biełaruskich realij usieahulnaha adabramsu źvierchu vyznačaj linii partyi...
A Hran-pry zavajavaŭ «Hamlet». Šekśpir U., «Hamlet», pierakład na ukrainskuju Jurja Andruchoviča, z vydatnymi ilustracyjami Ŭładzisłava Jerka, kijeŭskaha vydaviectva «A-ba-ba-ha-ła-ma-ha».I heta padałosia pakazalnym. Ukraina vybiraje Hamleta pa-ŭkrainsku.
Šumić dy hudzie Lvoŭski forum vydaŭcoŭ. Mnie cikava paraŭnać jaho z knižnymi kirmašami ŭ Miensku, Maskvie, Varšavie. U paraŭnańni ź Mienskimi mižnarodnymi kirmašami jon bolšy razoŭ u dziesiać i absalutna inšy pa jakaści.
Cikavaść da jaho z boku čytačoŭ vializnaja. Iduć i iduć biaskoncym patokam, i vychodziać z poŭnymi pakietami knižak. Knižki amal vyklučna pa-ukrainsku. «Dyk što, vy pa-rasiejsku ničoha nie vydajacie?» — cikaŭlusia ŭ menedžera charkaŭskaha vydaviectva «Faktar». «Vydajem, ale siudy starajemsia nie pryvozić», — śmiajecca jon. «My vydajem knihi pa-rasiejsku, — udakładniaje uładalnik vielmi paśpiachovaha kijeŭskaha vydaviectva «A-ba-ba-ha-ła-ma-ha» Ivan Małkovič. — Ale na kožnaj takoj knizie, vydadzienaj pa-rasiejsku i dla rasiejskaha rynku, paznačana: «Kniha nia moža pradavacca na terytoryi Ukrainy».
Naziraju, jak viadzie biznes-pieramovy z vydaŭcami lvoŭskaja pierakładčyca Bažena Antaniak. Za staronku pierakładu dziciačaj knižki ź vierchniałužyckaj joj prapanujuć 4—6 dalaraŭ. Musić, dzieści takija rascenki na pierakład i ŭ Miensku. Tolki ŭ Miensku nie pierakładajuć ź vierchniałužyckaj na biełaruskuju, a toje, što pierakładajuć ź jakoj anhielskaj na rasiejskuju, budzie prailustravana absalutna inakš. «My starajemsia adyści ad rasiejskaj tradycyi ilustravańnia, namacać svajo, aryhinalnaje» — kaža Marjana Saŭka, ułaśnica lvoŭskaha «Vydaviectva Staroha Lva». I sapraŭdy, ilustracyi ukrainskich dziciačych knižak vielmi admietnyja.
Da słova, knihi «VSŁ» atrymali na Forumie specyjalny pryz ukrainskaha MUS.
Ministar unutranych spravaŭ, vystupajučy na adkryćci Forumu, davioŭ da viedama prysutnych, što Ministerstva zakupić knih na niejkuju astranamičnuju sumu dla taho, kab ich čytali milicyjanty i padvyšali svoj kulturny ŭzrovień...U mianie niama słoŭ dla kamentaru, a voś teležurnalisty (a va Ŭkrainie kala 50 telekanałaŭ) u hety ž viečar cikavilisia na vulicach u milicyjantaŭ, što tyja čytajuć zaraz i rabili pra heta repartažy.
Spres prachodziać aŭtohraf-sesii piśmieńnikaŭ. Ažyŭlena prachodziać. Ale najbolšaja čarha la stendu lvoŭskaha vydaviectva «Piramida», dzie padpisvaje knihi Maryja Macijos. Pani Maryja — karaleva ukrainskaj litaratury. Smuhlavaja i čarnavokaja, biezdakornaja pryčoska, palevy kaścium tuha ablivaje pastavu, maniery karalevy.
Vializnyja bihbordy z reklamaj novaj knihi Macijos «Maskalica», vydadzienaj nakładam 25000 asobnikaŭ, stajać pa ŭsim Lvovie.«Na ukrainskim rynku dźvie piśmieńnicy atrymlivajuć niezvyčajna vialikija aŭtarskija hanarary, — havoryć lvoŭski prafesar Anatol Iŭčanka. — Heta Džaan Roŭlinh — 28 % rojałci i Maryja Macijos — 20 %». Heta ŭražvaje, kali ŭličyć, što zvyčajny aŭtarski hanarar — 6—8 %.
Ja na Forumie taksama maju dźvie, jak tut kažuć, «akcyi». Sustreča z čytačami na stendzie vydaviecta «Zialony pios», dzie nieŭzabavie maje vyjści moj raman «Rybin horad», i parnyja čytańni z Łarysaj Dzienisienkaj u teatry «Uvaskrasieńnie». Na svaje «akcyi» ja nie palenavałasia prypierci cełuju torbu vydańniaŭ z seryi «Kniharnia «Naša Niva». Ščyra kažučy, była hatovaja da taho, što pryjdziecca ich pierci nazad u Miensk. Ale amal usio razyšłosia. Pieršymi razabrali «Listy ź lesu» Sieviarynca. Va Ŭkrainie cikaviacca Biełaruśsiu, chacia infarmacyi pra nas tut niama amal nijakaj.
«Mahčyma, heta takaja markietynhavaja pazycyja ułaśnikaŭ infarmacyjnych srodkaŭ, — havoryć Ryhor Husejnaŭ, hałoŭny redaktar aŭtarytetnaha, choć i nie staličnaha litaraturnaha časopisu «Kurjer Kryŭbasu». — Rasieja prysutničaje na našym infarmacyjnym poli najpierš svaimi telekanałami. A pakolki Biełaruś usprymajecca niejkim cieniem Rasii, to našy ŚMI ŭvahi joj nie nadajuć. Prybałtyka, krainy Eŭropy — heta cikava šarahovamu ukraincu, a Biełaruś — nie».
Spadar Husejnaŭ — laŭreat najbolš prestyžnaj ukrainskaj premii imia Šaŭčenki. I jon adziny ź laŭreataŭ, chto nie skarystaŭ premiju na svaje patreby, a pakłaŭ na specyjalny rachunak, i z pracentaŭ štohod, u svaju čarhu, daje premiju 15000 hryŭniaŭ (heta kala 3000 dalaraŭ) tamu ŭkrainskamu piśmieńniku, jakoha ličyć najbolš vartym padtrymki. «Nu što, vydatkavaŭ by ja hetyja hrošy na svaje patreby, kupiŭ by sabie tam novy aŭtamabil, ci što, ale navošta mnie heta? Mnie nie brakuje na žyćcio, — śmiajecca spadar Ryhor i dadaje: — Zaraz ukrainskaja litaratura nachodzicca na spadzie. Ale heta naturalny praces. Paśla spadu nieadmienna budzie padjom. Mahčyma, i maja premija paspryjaje hetamu — choć troški».
Miarkujučy pa ŭsim, za budučyniu ŭkrainskaj litaratury mocna chvalavacca nie davodzicca. A za nas kryŭdna. Bo
ŭ nacyjanalnaj litaratury, nacyjanalnym knihavydańni, padałosia, adstali my ad Ukrainy na niamieranuju kolkaść parsiekaŭ...
Ukraincam užo nie treba samim sabie dakazvać, što mohuć čytać Hamleta i Puškina dy hladzieć filmy pa-ŭkrainsku. Pa-ŭkrainsku vydavać padručniki pa elektronicy. Što ukrainskaja piśmieńnica moža być cikavaj nia mienš za anhielskuju.
Ale my taksama heta chutka dakažam, praŭda?
