U paniadziełak la "Jamy" Alaksandar Łukašenka strymana pachvaliŭ Brusel, što prypyniŭ sankcyi. Ciapier, maŭlaŭ, barjery źniatyja. Paabiacaŭ "vialikija kroki" ŭ Eŭropu. Ale tut ža znoŭ nazvaŭ biełarusaŭ adnym narodam z rasiejcami. I adznačyŭ, što ad Maskvy zaležyć postsavieckaja intehracyja.
Stała ŭžo ahulnym miescam kazać, što Łukašenka maneŭruje miž Maskvoj i Zachadam, ale heta mienavita tak. Tysiaču razoŭ zdavałasia, što absiahu dla maneŭru nie zastałosia. Ale kožny raz jamu šenciła praskočyć.
Voś i zaraz, na pieršy pohlad, prycisnuli z abodvuch bakoŭ tak, što nie pradychnuć.
Acenim pahrozy z uschodu. Najvyšejšaja rada "sajuznaje dziaržavy" 3 listapada moža razhledzieć prajekt kanstytucyjnaha aktu. Na tym ža pasiadžeńni Rasieja chacieła b padpisać damovu pra adzinuju SPA. Vykručvajuć ruki z pryznańniem miaciežnych hruzinskich pravincyj. Pałochajuć darahim hazam i žorstkimi ŭmovami kredytu. Točać zuby na biełaruskija aktyvy.
A ciapier dyspazycyja z boku Bruselu. Nieŭzabavie prylacić misija ad Salany, kab malavać "darožnuju kartu". Eŭraźviazaŭskim dziejačam, zakidanym kamianiami ź lahieru biełaruskaj apazycyi, treba niejak zachavać tvar i davieści, što jany nie cyničnyja filistery, jakim pradać vysokija ideały za kavałak pryvatyzacyjnaha piraha — jak raz plunuć. Karaciej, kali za paŭhodu Miensk nia zrobić krokaŭ u kirunku demakratyzacyi, sankcyi aŭtamatam adnoviacca.
Ale kali raskłaści sytuacyju pa paličkach, akazvajecca, što ŭ Łukašenki jość niebłahija mahčymaści zhulać na dźviuch doškach.
Kanstytucyjnym aktam najchutčej što prosta dajuć adčepnaha Maskvie, kab nadta nie kryŭdavała za kaŭkaskija spravy. Śpikier Papoŭ kaža, što dapracavany narešcie prajekt hruntujecca na vialikaj damovie 1999 hodu. A ŭ joj — poŭny parytet. Mienavita da hetaj damovy zaŭždy apeluje Łukašenka, kali Kreml sprabuje ŭziać za horła. Što da pryznańnia Paŭdzionnaj Asetyi dy Abchazii, dyk toj samy Papoŭ čakana vykazvajecca ŭ humava-biurakratyčnym duchu: pytańnie budzie razhladacca "planamierna dy ŭzvažana".
Imaviernaje pryznańnie Cchinvału dy Suchumu (mienavita tak, na pierajnačany maner) plus damova pra adzinuju SPA i zamova na budaŭnictva AES — tavary, na jakija Miensk zaraz nabivaje canu. Pakiet moža pradavacca častkami. Siužet torhu budzie zaležać ad taho, na jakich umovach Maskva pahodzicca dać haz i kredyt. Darečy, cana hazu pry kancy hodu i pavodle eŭrapiejskaj formuły moža akazacca nie zavobłačnaj, bo zaraz patańnieła nafta, da jakoj pryviazanyja raźliki.
Dadamo, što razvahi Łukašenki la "Jamy" pra toje, što "dynamika intehracyjnych pracesaŭ na absiahu SND zaležyć ad pazycyi Rasii", — miakka kažučy, nieadnaznačnyja. "Pakul Rasieja nia budzie pazycyjanavać siabie jak sapraŭdny centar, da taje pary nijakaj realnaj intehracyi nie atrymajecca". Padtekst prosty: chočacie lajalnaści — prapłočvajcie.
Jak bačym, na ŭschodnim kirunku u Miensku jość varyjanty. Na zachodnim — taksama. Naŭrad ci, zavajavaŭšy tam placdarm, biełaruskaje kiraŭnictva navažyłasia tupa zdać jaho cieraz paŭhodu. Inšaja reč, što i tut pačniecca viazki torh. Imitavać zbližeńnie i atrymlivać bonusy za imitacyju Miensk vydatna navučyŭsia na madeli "słavianskaj intehracyi".
Kaniečnie, eŭrapiejcy zapatrabujuć choć jakoj kankretyki. Nu što ž, kali łaska, atrymajcie maratoryj na śmiarotnaje pakarańnie! Darečy, vieraśnioŭskaje apytańnie NISEPD zaśviedčyła, što biełaruskaja hramadzskaja dumka spakvala nabližajecca ŭ hetym pytańni da eŭrapiejskaj. Praciŭnikaŭ i prychilnikaŭ śmiarotnaje kary ŭ nas užo amal što paroŭnu: 44,2% suprać 47,8%. Nahadaju, na referendumie-96 suprać skasavańnia vykazalisia bolej za 80%.
Hałoŭny ža dla viarchoŭ čyńnik: taki krok anijak nie pachiśnie palityčnuju systemu, a voś zacykleny na humaniźmie Stary Śviet kranie. Faktyčna moža stać propuskam u Radu Eŭropy (tym bolej što fihuranty prahučałaha ŭ ścienach PARE dakładu Purhurydesa spakvala prybirajucca z vačej).
Dalej. Kali ŭžo Eŭropa tak pierajmajecca medyjnaj prablematykaj, to, na dumku eksperta Andreja Fiodarava, ułada moža pajści na viartańnie represavanych hazetaŭ u šapiki dy katalohi. Prydušanym, vybitym z kalainy niedziaržaŭnym vydańniam budzie nia tak prosta akryjać, nabrać krytyčnuju masu ŭpłyvu. Tym bolej što zastaniecca šmat vaharoŭ, kab strymlivać niezaležnyja medyi.
Nu a ŭdaskanaleńnie Vybarčaha kodeksu mohuć pa-majsterku pieratvaryć u analah raspracoŭki kanstytucyjnaha aktu. Maŭlaŭ, chutka tolki kotki płodziacca…
Tak što mahčymaści vieści seans adnačasnaj hulni na dźviuch doškach u biełaruskaha kiraŭnictva jość. "Varyjantaŭ hulni navat boleje, choć pavialičvajucca i pahrozy", — adznačaje palitolah Valer Karbalevič.
Dadamo: sam fakt hulni na dźviuch doškach padvyšaje mahčymaści Miensku nabivać sabie canu. Maskva zaścierahajecca pierahnuć kij, Brusel — taksama.
Miž tym na fonie "eŭrapiejskaj zdrady" ładnaja častka palityčnaj apazycyi pačuvajecca jak smoŭž biaz rakaviny. Jana praciahvaje vylivać kryŭdy na "eŭrapiejskich filisteraŭ" dy "piłavać piłavińnie". Adzinaja słušnaja ideja — aperatyŭna raspracavać pakiet demakratyčnych papravak u Vybarčy kodeks, kab ułada nie apiaredziła z całkam dekaratyŭnym varyjantam. Ale patrebnaja tatalnaja mazhavaja ataka: jak uvohule zrabić aphrejd palityčnaj alternatyvy?
Vyhladaje na toje, što ŭ partyjach pierastali raźličvać na realnuju baraćbu za ŭładu. Maŭlaŭ, adziny kandydat nie aktualny, bo vybaraŭ najchutčej što nia budzie. Karaciej, "nia vierym, nia možam, nie pieramožam".
Ideja zładzić defile partyjnych top-madelaŭ z daŭhimi šlejfami admoŭnych rejtynhaŭ apryjory asudžaje tytulnuju apazycyju na hulni ŭ svajoj piasočnicy. A treba ŭžo darastać i da šachmataŭ.
Alaksandar Kłaskoŭski
