Urocłaŭski festyval «Zaraz Biełaruś!» 1

Z 8 pa 11 červienia ŭ Polščy (Urocłaŭ) prachodziŭ Festyval biełaruskaj kultury. U śviatočnuju prahramu była ŭklučana prezentacyja «Našaj Nivy».

Urocłaŭski festyval, što pravodzicca tut užo treci hod zapar, hetym razam zajmieŭ nazvu – «Zaraz Biełaruś!». Upieršyniu patranat nad festyvalem uziaŭ premjer-ministar Polščy Kazimier Marcinkievič. Ładziŭ śviata Kalehijum Uschodniaj Eŭropy. Aśviatlali padzieju najbujniejšyja polskija ŚMI.

Uračystaje adkryćcio festyvalu pačałosia ź vitalnaha słova mera Ŭrocłava Rafała Dutkieviča, jaki adznačyŭ nastupnaje: «Niezaležnaja, demakratyčnaja Biełaruś dla hetaha rehijonu – heta vielmi važny element jaje funkcyjanavańnia. Urocłaŭ zaŭsiody budzie padtrymlivać dziejańni, jakija słužać raźvićciu demakratyi j hramadzianskaj supolnaści ŭ Biełarusi».

Staršynia Kalehijumu Ŭschodniaj Eŭropy i arhanizatar imprezy Jan Andžej Dambroŭski patłumačyŭ pryčyny praviadzieńnia festyvalu mienavita va Ŭrocłavie tym, što tut žyvie vialikaja kolkaść uradžencaŭ Biełarusi, a taksama prychilnaściu miascovych uładaŭ da supracoŭnictva z krainami Ŭschodniaj Eŭropy.

Paźniej adbyŭsia vystup biełaruskich bardaŭ Andreja Mielnikava i Źmitra Bartosika. Vioŭ prahramu Viktar Šałkievič, jaki byŭ pa-sapraŭdnamu surjoznym tolki tady, kali słuchaŭ pieśni kalehaŭ. Źmicier Bartosik prapanavaŭ słuchačam svoj vilenski cykl pieśniaŭ, Andrej Mielnikaŭ nahadaŭ prysutnym pra supolnuju historyju abodvuch narodaŭ.

Dva najpapularniejšyja biełaruskija bardy – Źmicier Bartosik (źleva) i Viktar Šałkievič.

Druhi dzień festyvalu raspačaŭsia podpisam knižak Uładzimiera Arłova i Andreja Chadanoviča, vydadzienych Kalehijumam pry padtrymcy Ministerstva kultury i histaryčnaj spadčyny Polščy.

Nastupnaj była prezentacyja hazety «Naša Niva». Temaj hutarki była historyja i ciapierašni stan rečaŭ u najstarejšym biełaruskamoŭnym vydańni Biełarusi. Pačynajučy mierapryjemstva, Jan Andžej Dambroŭski padkreśliŭ vyklučnuju važnaść volnaha słova dla biełaruskaha hramadztva i adznačyŭ vialikuju rolu «Našaj Nivy» ŭ paŭstavańni biełarusaŭ jak nacyi. Vioŭ sustreču žurnalist Pavał Mažejka, jaki raspavioŭ pra toje, jak, vypadkova kupiŭšy ŭ siaredzinie 90-ch u Horadni «NN», zrabiŭsia tym, kim jość ciapier.

Polskich žurnalistaŭ cikavili ŭmovy pracy ich biełaruskich kalehaŭ ź niezaležnych vydańniaŭ, dynamika rostu nakładu «Našaj Nivy», źmiena farmatu hazety, sposaby dastaŭki jaje da čytačoŭ. Adzin z vykładnikaŭ Urocłaŭskaha ŭniversytetu pacikaviŭsia stanam samaśviadomaści biełarusaŭ, ci nie davodzicca «Našaj Nivie» na svaich staronkach, jak i sto hadoŭ tamu, apaviadać biełarusam pra ich histaryčnaje minułaje, tłumačyć važnaść ułasnaj movy i kultury. Biełaruskija studenty, što navučajucca ŭ Polščy, cikavilisia mahčymaściu čytać hazetu ŭ Polščy.

Uviečary taho ž dnia adbyłasia aŭtarskaja litaraturnaja viečaryna z udziełam Jana Maksimiuka, Uładzimiera Arłova dy Andreja Chadanoviča. Vioŭ sustreču Lavon Barščeŭski. Prezentavalisia vydańni ź «Biełaruskaj biblijateki», što vyjšli ŭ śviet dziakujučy Kalehijumu Ŭschodniaj Eŭropy. Siarod ich nadrukavanaje asobnaj knihaj listavańnie Vasila Bykava z Ryhoram Baradulinym.

U subotu ŭ siadzibie Kalehijumu adbyłasia dyskusija na temu «Tradycyja dy sučasnaść». Havorka viałasia pra miesca Biełarusi dy biełaruskaj kultury ŭ Eŭropie. U sustrečy ŭdzielničali ministar kultury j nacyjanalnaj spadčyny Polščy Kazimiež Michał Ujazdoŭski, staršynia Kalehijumu Jan Andžej Dambroŭski i ŭdzielniki festyvalu z Prahi – pierakładnik biełaruskaj litratury Jan Maksimiuk dy Illa Hłyboŭski z arhanizacyi «Čałaviek u niadoli», biełaruski student Źmicier Hurnievič. Sustreča tranślavałasia ŭ žyvy eter Polskaha radyjo – 2. Polski ministar padkreśliŭ apalityčnaść i niekamercyjnaść polskaha ŭdziełu ŭ raźvićci biełaruskaj kultury. «Heta prajava salidarnaści ź ludźmi, jakija taksama chočuć žyć u voli», – zaznačyŭ sp.Ujazdoŭski.

Adnoj z pryčynaŭ taho, što biełaruskaja litaratura nia maje vyjścia na eŭrapiejski rynak, udzielniki sustrečy nazvali adsutnaść jakasnych pierakładaŭ biełaruskich tvoraŭ. Zapačatkavanaja Kalehijumam «Biełaruskaja biblijateka» maje vypravić sytuacyju prynamsi na polskim vydavieckim rynku. Było adznačana taksama, što taja častka biełaruskich tvorcaŭ, jakaja vyjšła z-pad upłyvu dziaržavy ci była joju vycisnutaja pa-za ramki aficyjnaści, štoraz demanstruje najvyšejšy ŭzrovień raźvićcia. Heta datyčyć i knihavydaviectva, i muzyki, i mastackaha asiarodku.

Kancert lirnaj muzyki ŭ vykanańni kapeli pad kiraŭnictvam Alesia Łasia naviedaŭ Alaksandar Milinkievič, a razam ź im – vajavoda Nižniaj Sylezii Kšyštaf Hželčyk, jaki nasiŭ u toj viečar značak z nadpisam «Za Svabodu».

U časie vizytu va Ŭrocłaŭ Alaksandar Milinkievič sustrakaŭsia ŭ pamiaškańni Ŭrocłaŭskaha vajavodztva z polskimi i biełaruskimi studentami, adkazvaŭ na ich pytańni. Na sustrečy prysutničali pradstaŭniki miascovaj ułady, a taksama były polski ambasadar u Biełarusi Maryjuš Maškievič i były staršynia Źviazku palakaŭ u Biełarusi Tadevuš Havin. Ina Kulej sustrełasia z hrupaj biełaruskich studentaŭ, što za ŭdzieł u sakavickich akcyjach pratestu byli adličanyja z universytetaŭ. U lipieni dla ich raspačnucca kursy polskaj movy, a ŭ kastryčniku tyja, chto projdzie adbor, pačnuć navučańnie ŭ polskich universytetach. Usiaho polskaja častka prahramy dapamohi represavanym maje achapić 200 čałaviek ułučna ź dziećmi paciarpiełych aktyvistaŭ.

U niadzielu ranicaj stypendyjanty prahramy imia Kastusia Kalinoŭskaha sustrakalisia ź ministram Kancylaryi premjera Adamam Lipinskim. Sustreča mieła nazvu «Maładaja elita Biełarusi – što dalej?».

Praciaham prahramy byŭ pakaz dakumentalnych filmaŭ, źniatych žurnalistkaj TVP Ahnieškaj Ramašeŭskaj-Huzy padčas biełaruskich vuličnych akcyjaŭ.

Zaviaršyli festyval kancerty hurtoŭ aŭtentyčnaj falklornaj muzyki «Huda» dy «Troica».

Padobnyja festyvali ładziacca pa ŭsioj Polščy: u Krakavie, Biełastoku, Varšavie. Jany pryciahvajuć stałuju ŭvahu nia tolki polskich biełarusaŭ, jakija z peŭnych pryčynaŭ nia majuć mahčymaści trapić u Biełaruś, ale j samich palakaŭ. Bo takija imprezy, padobna fotavystavie Siarhieja Płytkieviča «Ekzatyčnaja Biełaruś», što mieściłasia hetymi dniami ŭ pamiaškańni Kalehijumu, adkryvajuć dla ich zusim inšuju, nieviadomuju i časam, jak apynajecca, vielmi blizkuju im Biełaruś.

Siamion Piečanko, fota aŭtara

❏

Kalehijum Uschodniaj Eŭropy zasnavany Janam Novakam-Jeziaranskim u 2001-m. Niaŭradavaja arhanizacyja, što maje na mecie naładžvańnie kantaktaŭ u sfery kultury pamiž krainami Siaredniaj i Ŭschodniaj Eŭropy.

❏

Dziaržsakratar kancylaryi premjer-ministra Polščy Adam Lipinski zajaviŭ, što spadarožnikavaja tranślacyja niezaležnaha biełaruskaha telekanału moža raspačacca ŭžo ŭ 2007 h. «Hetaje telebačańnie buduć rabić biełarusy dla biełarusaŭ» – zavieryŭ sp.Lipinski. Uznačalić jaho słynnaja polskaja žurnalistka Ahnieška Ramašeŭskaja-Huzy. Stała viadoma taksama pra namiery polskaha ŭradu padtrymać stvareńnie novaj biełaruskaj internet-hazety.