Siarod litoŭskich parlamentaroŭ najdaŭžejšy čas biełaruskim pytańniem zajmajecca Vacłaŭ Stankievič. Jon pachodzić z rodu Stankievičaŭ, jaki daŭ Biełarusi šmat viadomych dziejačaŭ. Druhi termin V.Stankievič uznačalvaje ŭ parlamencie kamitet pa spravach NATO, a za pracu pa dałučeńni krainy da aljansu byŭ uznaharodžany Vialikim kryžam Kamandora Vitaŭta Vialikaha.
Na pačatku listapada V.Stankievič vystupiŭ z zajavaj ab nieabchodnaści jak maha chutčej raspačać kankretnuju razmovu ź biełaruskimi pradstaŭnikami ŭ suviazi sa stanoviščam krainy na mižnarodnaj arenie. Abjektam hetkaj razmovy musiać być dva biełaruskija zakony — pra vybary i ŚMI, biaź źmien u jakich biełaruskija kiraŭniki nia mohuć być pryznanyja mižnarodnaj supolnaściu. Prapanova V.Stankieviča maje jašče adzin akcent — dałučyć da litoŭska-biełaruskich pierahavoraŭ i Rasieju, a dalej hetyja pieramovy pieranieści na ŭzrovień eŭrapiejskich struktur — Eŭraźviazu, Rady Eŭropy i ABSE. «Našy ŭrady, — skazaŭ V.Stankievič, — musiać supracoŭničać, kažučy paprostu, na poŭnuju katušku. Dziakujučy hetamu, peŭny, demakratyzacyja ŭ Biełarusi pačniecca našmat chutčej».
Tym časam u Biełarusi adbylisia novyja źmieny — uviedzieny papraŭki ŭ Kryminalny kodeks, jakija jašče hłybiej šturchajuć Biełaruś da samaizalacyi i jašče bolš uskładniajuć jaje mižnarodnyja dačynieńni. «NN» prapanavała V.Stankieviču rastłumačyć biełaruskaj aŭdytoryi, ci źmianiłasia ciapier jaho pazycyja.
«Naša Niva»: Pra nieabchodnaść vieści dyjaloh ź biełaruskimi aficyjnymi pradstaŭnikami vy kazali na praciahu niekalki hadoŭ. Ale što vy skažacie ciapier, paśla ŭniasieńnia źmien u Kryminalny kodeks RB?
Vacłaŭ Stankievič: Źmieny ŭ Kryminalny kodeks, farmuloŭki pra «dyskredytacyju», «destabilizacyju» niasuć škodu krainie, pavialičvajučy jaje samaizalacyju. Ale ja zastajusia pry svaim. I susiednim krainam, i biełaruskim uładam, i apazycyi treba zrazumieć: Biełaruś jak maha chutčej treba vyvodzić na mižnarodnuju arenu. Tamu jak najchutčej treba źmianić zakony pra vybary i ŚMI — kab jany adpaviadali eŭrastandartam. Tolki tady vyniki nastupnych vybaraŭ buduć pryznanyja mižnarodnaj supolnaściu i Biełaruś pryznajuć dziaržavaj, jakaja idzie pa šlachu demakratyi. Pry ciapierašnim zakonie, chto b ich ni vyjhraŭ u 2006 h., prezydent nia budzie pryznany mižnarodnaj supolnaściu jak demakratyčna abrany. Nie mianiać zakonaŭ, nia ŭvodzić elementaŭ demakratyi — heta značyć uzmacniać izalacyju svajoj krainy. Toje, što jany nia zdolnyja kłapacicca pra intaresy svajoj krainy. Kraina, jakaja samaizalujecca, nia maje budučyni.
«NN»: Jość inšy padychod u Litvie: čym horšaj budzie sytuacyja ŭ Biełarusi ŭ vyniku sankcyj, tym chutčej ludzi zrazumiejuć sutnaść režymu i paŭstanuć suprać jaho.
VS: Ja prapanoŭvaju evalucyjny šlach, ale mahčymy i revalucyjny. Adnak ja suprać revalucyj, prynamsi pakul nia vykarystany ŭsie mahčymaści evalucyjnaha šlachu. Ja kažu ab prablemie samaizalacyi Biełarusi, a nie pra samaizalacyju Łukašenki. Treba tłumačyć, moža, nie samomu Łukašenku, a jaho ministram, rehijanalnym kiraŭnikam, i takim čynam sprabavać evalucyjnym šlacham inicyjavać źmieny da lepšaha. Nia varta spadziavacca na niejki cud, a padrychtavacca da doŭhaje pracy.
«NN»: Litoŭskija palityki dosyć rezka kamentujuć uviadzieńnie represiŭnaha zakanadaŭstva ŭ Biełarusi, kažučy pra viartańnie stalinskich časoŭ. I ŭ toj ža čas Litva maje šmatlikija kantakty ź Biełaruśsiu na ŭzroŭni ministerstvaŭ. Vyhladaje, što va ŭsich svaich kantaktach kraina najpierš kirujecca ekanamičnymi intaresami?
VS: Ekanamičnyja kantakty treba razhladać asobna ad palityčnych. Palityka — heta palityka. Niahledziačy na ekanamičnyja kantakty Litva nia moža adstupicca ad svaich demakratyčnych kaštoŭnaściaŭ. My — susiedzi, my nikudy adno ad adnoha nie padzieniemsia, niezaležna ad taho, ci budziem my razam u Eŭraźviazie i ŭ NATO, ci nie.
«NN»: U časie vizytu ŭ Niamieččynu V.Adamkus zrabiŭ rezkija zajavy nakont Biełarusi, u pryvatnaści, što «nie vyklučaje mahčymaści napadu vojskaŭ Łukašenki na maleńkuju bałtyjskuju krainu». Mahčyma, prezydent ahučyŭ patajemnyja strachi Litvy?
VS: Ja nia vieru, što niechta ŭ Litvie hladzić na Biełaruś jak na niejkaha voraha. Aprača taho, Litva — siabar NATO. Napaści na Litvu — značyć napaści na NATO. Ź inšaha boku, my ŭvieś čas zabyvajemsia, što Biełaruś źjaŭlajecca partneram NATO pa šerahu prahram. Ja, kali byvaju ŭ arhanizacyjach NATO ŭ Bruseli, zaŭsiody pytajusia ŭ hienerałaŭ aljansu, jak jany rasceńvajuć partnerstva ź Biełaruśsiu. Vysokija pradstaŭniki NATO zaznačajuć, što Biełaruś vykonvaje svaje abaviazki ŭ prahramie «Partnerstva dziela miru». Možna pryvieści jašče i šmat inšych arhumentaŭ na karyść taho, što ciapierašniaja Biełaruś — nia taja kraina, jakaja budzie pasyłać svaje tanki na Vilniu.
«NN»: U Litvie niekatoryja palityki (napr. V.Łandsberhis) zajaŭlajuć, što mienavita razmovy pra mahčymaść kantaktaŭ ź biełaruskimi ŭładami paspryjali novym krokam da ŭzmacnieńnia dyktatury. Ci nia lje vaša prapanova vadu na młyn dyktatury? Ci vy ŭsio jašče spadziejaciesia, što luby kiraŭnik moža zrazumieć, što nielha hetak škodzić svajoj krainie?
VS: Kali dla kiraŭnika Biełarusi i jaho vertykali darahija nia tolki ich pasady, ale j darahaja Biełaruś i jaje narod — kroki pa ŭviadzieńni demakratyčnych elementaŭ u žyćcio krainy abaviazkova treba pačynać. Kali aficyjnyja ŭłady hetaha nie pačnuć rabić, kožnamu stanie zrazumieła — im nia rupić Biełaruś i jaje budučynia. Tady aficyjny Miensk nia zmoža skazać biełaruskamu narodu — bačycie, z nami nie žadajuć razmaŭlać. Siońnia jašče mahčyma pieraadoleć ścianu niedavieru pamiž aficyjnym Mienskam i Zachadam. Tamu i prapanuju — davajcie siadziem i pahavorym. My nie rychtujem nijakich pieravarotaŭ, my nie źbirajemsia ŭpłyvać na toje, kamu być nastupnym prezydentam Biełarusi. Chto budzie prezydentam, skaža biełaruski narod. My musim pahavaryć pra budučyniu Biełarusi. Kab biełaruskaje hramadztva zaniało dastojnaje miesca ŭ Eŭropie, jakoha jano nasamreč vartaje. A ciapier Biełaruś niby biełaja plama u Eŭropie — voś u čym biada.
«NN»: Što biełarusu Stankieviču sa znanaha rodu Stankievičaŭ balić za Biełaruś, nia dziŭna. Ale što ad hetaha maje litoŭski palityk, Litva?
VS: Naadvarot, aficyjnaja Litva zacikaŭlena ŭ tym, kab Biełaruś była na ŭsich ŭzroŭniach, kab Biełaruś prysutničała na mižnarodnaj arenie. Kab jaje nie Rasieja pradstaŭlała ŭ eŭrapiejskich strukturach, a sami biełaruskija pradstaŭniki pracavali va ŭsich hałoŭnych eŭrapiejskich instytutach, i Biełaruś mahła havaryć sama za siabie. Dla Litvy važna, kab Biełaruś zastałasia samastojnaj krainaj sa svajoj movaj, svajoj nacyjanalnaj kulturaj. I ja hetaha chaču — i jak biełarus, i jak hramadzianin Litvy.
❏
Vacłaŭ Stankievič — litoŭski parlamentar-biełarus. Pachodzić z rodu Stankievičaŭ, jaki daŭ Biełarusi šmat viadomych dziejačaŭ. Druhi termin uznačalvaje ŭ parlamencie kamitet pa spravach NATO, a za pracu pa dałučeńni krainy da aljansu byŭ uznaharodžany Vialikim kryžam Kamandora Vitaŭta Vialikaha.
