Taras Bulba
Rasieja, 2009, kalarovy, 100 chv.
Režysior: Uładzimier Bartko
Roli vykonvajuć: Bahdan Stupka, Ihar Piatrenka, Uładzimier Udavičenkaŭ, Mahdalena Mielcaž, Uładzimier Iljin, Jury Bialajeŭ, Michaił Bajarski, Ada Rahoŭcava, Daniel Albrychski
Žanr: Hieraičnaja drama pavodle apovieści Mikałaja Hohala
Adznaka: 4 (z 10)
Na karcinu Ŭładzimira Bartko «Taras Bulba» ja išoŭ u pradčuvańni dobraha vidovišča. Čaho jašče čakać ad sakavitych i jaskravych tvoraŭ Hohala? Dyj režysior, jaki pastaviŭ «Sabačaje serca» i «Idyjota», zazvyčaj stavicca da kłasiki aščadna.
Jość dźvie viersii «Tarasa Bulby» — 1835 i 1842 hodu. U redakcyi 1835 h., nadrukavanaj upieršyniu ŭ zborniku «Mirharad» i pryniataj va Ŭkrainie, niama doŭhich razvažańniaŭ pra «ruskuju ziamlu» i pravasłaŭnaha cara. U viersii 1842 h., jakaja bolš daspadoby rasijskamu čytaču i ideołahu, jany jość. Abiedźvie viersii składzienyja rukoju Hohala. To bok, Mikałaj Vasiljevič, z charakternym dla siabie humaram, šykoŭna razyhraŭ naščadkaŭ. Dyj «ruskaje» dla ŭkrainca i biełarusa — heta spadčyna pravasłaŭnaj kultury, navat i Skarynava Biblija Ruskaja. Dla rasijanina ž «ruskaje» — sinonim kulturnaha nabytku siońniašniaj Rasii...
Słovy pra «śviatuju ruskuju ziamlu» i pra «ruskaha cara» paŭtarajucca ŭ filmie ź bieznadziejnaju nadakučlivaściu (u Hohala heta nie sumna). Vorahi‑palaki pazbaŭlenyja ŭsiakich prykmietaŭ čałaviečnaści. Choć Hohal pryznavaŭ za imi i svaju praŭdu, i svoj honar. Zdradnik Andryj – pad bieł‑čyrvona‑biełym (?!!) ściaham. Bartko navat dapisaŭ apovieść, ukłaŭšy ŭ vusny hieapalityčnych praciŭnikaŭ słovy, byccam pazyčanyja z rasiejskich navinaŭ: «Jany nie ludzi!» Vyjšła plaskataja ahitka.
Nie ratujuć karcinu navat vočy Bahdana Stupki, jaki idealna pasuje dla roli Tarasa Bulby.
U filmie proćma naturalistyčnych scenaŭ, jakija ŭražvajuć padrabiaznaściu. Hohal nie chavaŭ žorstkaści tych časoŭ — ale da čytača staviŭsia z pavahaju. Ekranizatary ž nie škadujuć zabaronienych srodkaŭ: prakołatyja cieły, adsiečanyja ruki j nohi, kroŭ i pyrski na ŭvieś kadr.
Raskrytaja j kananičnaja dla trešava‑ekspłuatacyjnaha žanru «tema cycak», chacia rasiejcy, zdajecca, pnulisia zdymać epas.
I tak — amal dźvie hadziny: vylizana‑viałyja kadry biez anijakaj dušy; natužlivy hieraizm pad naviaźlivuju muzyku. I śpity D'Artańjan, Michaił Bajarski ŭ roli kazackaha hieroja Masija Šyły.
Dyj nie ŭ detalach sprava. Usio napisanaje Hohalem — žyvoje. A film vyjšaŭ falšyvy. Heta tym bolej dziŭna, što Ŭładzimier Bartko – režysior daloka nie apošniaha ešełonu.
Značyć, prablema nie ŭ režysiory, a ŭ ahulnym stanie rasijskaj śviadomaści. U niejkim ahulnym fonie i źmienie padstavaŭ.
Za Hohalem — niaźniščanaja stychija ŭkrainskaj movy, sakavityja farby i žyvaja duša. U filmie — biazdušna‑sterylny zyk, «pravilnaja» karcinka i zakadravy kamientar Siarhieja Biazrukava ŭ tradycyjach pucinskaj televizii.
Za Hohalem — kazackaja volnica, razhuł narodnaje demakratyi i jołki vodar svabody. Za filmam — skaścianiełaje čynušanavańnie, tysiačahadovaje rabstva i miortvyja vočy čekista, što pilnujuć krainu.
Za Hohalem — zvaba Impieryi, što była ŭ zienicie mahutnaści i spakusiła ŭkrainskaha vychavanca Nieŭskim praśpiektam. Za filmam — drobnaja pryncypovaść Ivana Ivanaviča, jaki źviahliva vinavacić Ukrainu va ŭsich śmiarotnych hrachach i nie zdolny ŭśviadomić ułasny kamizm.
Darahija rasijanie! Prymicie maje spačuvańni.
«Taras Bulba» — užo nie vaša historyja.
A našaju jana nikoli j nie była.
