Na pytańni «NN» adkazvaje kiraŭnik bakalaŭraŭskaj prahramy «Historyja i kultura Biełarusi» EHU Pavał Cieraškovič.
«Naša Niva»: Spadar Pavał, u čym svojeasablivaść prahramy, jakuju Vy prezentujecie?
Pavał Cieraškovič: Hetaja prahrama bieź pierabolšańnia ŭnikalnaja dla Biełarusi. Jana dazvalaje atrymać fundamentalnuju padrychtoŭku ŭ halinie sacyjalnych i humanitarnych navuk: filazofii, asnovaŭ prava, palitalohii i h.d. Pa-druhoje, zhodna z tradycyjaj EHU, studenty vyvučajuć dźvie zamiežnyja movy. Zvyčajna pieršaja ź ich anhielskaja, druhaja – albo niamieckaja, albo francuskaja. Pa-treciaje, heta ŭnikalnaje spałučeńnie histaryčnaj i antrapalahičnaj (etnalahičnaj) adukacyi. Darečy, taki padychod adpaviadaje patrabavańniam litoŭskaje systemy vyšejšaje adukacyi. Hetaje spałučeńnie dazvalaje admovicca da savieckaj spadčyny padrychtoŭki historykaŭ, aryjentavanaj na zasvajeńnie biaskoncaj faktahrafii, a nie na asensavańnie histaryčnaha pracesu. Unikalnaść jašče i ŭ tym, što navučańnie prachodzić u «Kryvickaj Mecy» – u Vilni. Jak moj pohlad, dla tych, chto vyrašyŭ nasamreč źnitavać svoj los z našaj kulturna-histaryčnaj spadčynaj, hetaja akaličnaść nie patrabuje dadatkovaha kamentaru.
«NN»: Adnak uźnikajuć čutki, što da biełarusistyki ŭ EHU ŭsio jašče staviacca farmalna, što jana ŭsio jašče zajmaje druhasnaje stanovišča siarod inšych prahramaŭ.
PC: Tak, čutak takich sapraŭdy chapaje. Mnie padajecca, što stvarajuć ich ludzi, jakija nia majuć dakładnaha ŭjaŭleńnia ab tym, što i jak robicca ŭ EHU. Biełarusistyka – heta novy kirunak, i mienavita tamu joj nadajecca značna bolš uvahi ŭ paraŭnańni z prahramami, što, jak toj kazaŭ, užo prajšli «abkatku».
«NN»: A jak, darečy, vyrašajecca moŭnaje pytańnie? Heta na ŭsie sto adsotkaŭ biełaruskamoŭnaja adukacyja?
PC: U EHU čatyry pracoŭnyja movy: biełaruskaja, rasiejskaja, anhielskaja i francuskaja abo niamieckaja, na vybar. Kankretna heta aznačaje nastupnaje – kursy, niepasredna ŭklučanyja ŭ prahramu «Historyja i kultura Biełarusi», vykładajucca pa-biełarusku, vybar movy vykładańnia ahulnaŭniversyteckich dyscyplin zaležyć ad vykładčyka. Bačycie, heta ŭsio ž universytet na vyjeździe. Niaprosta skłaści štat vykładčykaŭ, jakija b hatovyja byli adrynuć usio ŭ Biełarusi j vachtavym metadam vykładać za miažoj, chaj i blizkaj.
Ja ŭvohule nia schilny dramatyzavać moŭnaje pytańnie ŭ hetym vypadku. Dośvied šmat jakich eŭrapiejskich nacyjaŭ śviedčyć, što ŭ vyšejšaj škole hetyja pracesy iduć niachutka. Tak, u Finlandyi finskaja mova atrymała roŭnyja pravy z švedzkaj jašče ŭ 1860-ja h., ale daminavać va ŭniversytetach stała tolki paśla Druhoj suśvietnaj vajny. Hałoŭnaje siońnia – praduchilić prajavy moŭnaha šavinizmu, vychavać talerantnaje staŭleńnie da moŭnaj praktyki inšaha, i, na moj pohlad, EHU ruchajecca ŭ słušnym napramku. Tyja, chto ahresiŭna stavicca da biełaruskaści, zazvyčaj nie vałodajuć movami, aproč rasiejskaj. My musim stvaryć pieradusim asiarodak eŭrapiejskaści, eŭrapiejskaha myśleńnia, u jakim biełaruščyna budzie naturalnym i nieabchodnym składnikam. Prynamsi ja hetak razumieju svaju zadaču.
«NN»: Kim i jakija kankretna dyscypliny vykładajucca u Vašaj prahramie?
PC: Z padrabiaznym navučalnym planam možna paznajomicca na sajcie EHU. Mahu skazać, što z farmalnaha hledzišča (kolkaść kandydataŭ i daktaroŭ navuk) skład vykładčykaŭ prahramy – adzin z samych kvalifikavanych u EHU. Siarod «kulturnych hierojaŭ» chaču ŭzhadać Ihara Babkova, Hienadzia Sahanoviča, Alesia Smalenčuka, Viačasłava Nasieviča, Siarhieja Chareŭskaha.
«NN»: I apošniaje pytańnie – kudy i jakija nieści dakumenty?
PC: Ja znoŭ ža raju źviartacca na sajt EHU, a kankretnyja pytańni možna zadać na forumie studenckaha sajtu EHU. Dobraja nahoda daviedacca niepasredna ab usim – trapić na Dzień adčynienych dźviarej, jaki budzie praviedzieny 15 lipienia ŭ Vilni. Infarmacyju ab hetaj padziei šukajcie na sajtach. Nahadaju, što apošni dzień pryjemu zajavaŭ u EHU – 28 lipienia.
