(pavodle Maryi Martysievič)
Ja źmiašaŭ vino z tekiłaj
i pračnuŭsia ja ŭ miantoŭ –
mnie za heta pryvaliła
cełych trysta kamiantoŭ.
z narodnaj internet-tvorčaści
Za tyja piać hod, što ŭ Biełarusi aktyŭna raźvivajecca pryvatny błohinh i web 2.0-miedyi, u hałavach stvaralnikaŭ interaktyŭnych resursaŭ skłałasia tryvałaje pierakanańnie: dobry toj materyjał, jaki vyklikaje bujnuju (nacisk pastaŭcie sami) čytackuju reakcyju. Asabista ja liču tak: vydatny tekst nie patrabuje nijakich dapaŭnieńniaŭ, zaŭvah, i navat šmatsłoŭnych kamplimientaŭ nie patrabuje – u toj čas jak tannaja pravakacyja moža stać pryčynaj šmatludnaj dyskusii, biaźlitasnaj i biessensoŭnaj. Tym nie mienš, u internecie staviać na kolkaść kamientaroŭ pad raźmieščanym tekstam, bo heta – nahladny pakaźnik krutaści aŭtara i rejtynha vydańnia.
Zapaviety vizualnyja
1. Pavieście fotku siabie.
Niapraŭda, što heta pracuje tolki dla hožańkich dziaŭčat. Žyvaja vyjava aŭtara ŭ pryncypie spryjaje tamu, što čy... hledaču chočacca niejak adkamientvavać heta, niachaj małaźmiastoŭnych reakcyj kštałtu «kłas!» dy «supier!», budzie bolš, čym vam chaciełasia b.
Ale jość para niuansaŭ. Nie byvaje niepryhožych ludziej, byvajuć kryvyja ruki i tannyja fataparaty, heta raz. Druhoje: viešać svaju fotku lepiej nie dziela samoha faktu «voś ja narešcie paviesiŭ svaju fotku», a jak by pa pryčynie: «A voś takaja ŭ mianie ciapier stryžka», abo «zacanicie, jaki hryb ja znajšła». Na skrajni vypadak, budzie tema abmierkavańnia – hryb, fryzura, ale vy pabačycie, što ni pra jaki hryb nichto i nie zaikniecca. I nijakich mastackich vyšukanstvaŭ: fatošopnych filtraŭ ci rasčlanionki «maja naha»/ «majo vucha». Treba adkryta stavić pierad faktam: taki voś jon ja.
 Fota Maryi Martysievič. Darečy, pavodle adnaho daśledvańnia, čorna-bieły zdymak vyklikaje bolš niehatyŭnaje staŭleńnie da aŭtara, čym toj ža zdymak, ale ŭ kalarovaj viersii |
2. Pavieście fotku dzicionka
Heta faktyčna jak paviesić svaju, ale efiektu jašče bolej. Kali ŭ vas niama dzicionka, toj fakt, što jaho fotku možna paviesić u błohu, dastatkovaja pryčyna, kab jaho (dzicionka) zavieści. Dla zusim zapuščanych vypadkaŭ padyjdzie lubaja fotka malečy, da jakoj vy majecie dačyńnienie: plamieńnik ci chreśnica.
3. Pavieście fotku kocika
Biasprojhryšny varyjant pa-lubomu. Fotaaparat moža być tannym, a ruki kryvymi. Kali vy źmiaščajecie ŭ błohu zdymak luboha kocika: vašaha, susiedskaha, biazdomnaha, z sajtu špaleraŭ dla pracoŭnaha stała – vas zavalvajuć kamientrami. Rekamendujecca nie ilustravać fotkaj kocika jaki-niebudź važny dla vas tekst. Kali pobač kocik, słovy nichto nie pračytaje. Pryjom hruntujecca na adviečnym čałaviečym zachapleńni ŭsim miahkim i puchnatym i achvocie razmaŭlać pra heta.
 Kocik zvyčajny |
Zapaviety vierbalnyja
4. Napišycie pra seks
Hety sposab dapamahaje chutka reanimavać zapis, vyračany na maŭčańnie čytača. Kali vy «samym pieknym miescam» adčuvajecie, što ŭsio kiepska, terminova ŭpišycie ŭ padrychtavany tekst što-niebudź pra seks. Tady zapis buduć čytać i pieračytvać, i na stadyi pieračytvańnia jość vierahodnaść, što budzie zaŭvažana toje, što vy chacieli skazać napraŭdu.
5. Napišycie pra palityku
Heta pavinny być vielmi ścisły i nadzvyčaj kateharyčny post. Možna nie napružvacca, kab skazać usio, što vam chaciełasia b, pry hetym nikoha nie pakryŭdziŭšy. Kali vy pišacie pra palityku, vas usio adno nichto nie dačytaje da kanca, i chto-niebudź mocna pakryŭdzicca. Treba pisać karotka i vielmi radykalna. Prykład vielmi karotkaha i vielmi radykalnaha tekstu: «Zianon – kandom». Možna luboje inšaje imia na miescy «Zianon» i luboje inšaje słova na miescy «kandom». Napišycie pra luboha palityka/partyju/padzieju ŭ hramadzkim žyćci, razmovy pra jakoha aktualnyja ŭ dadzieny momant u vašaj krainie.
I ŭsio. Vam navat nia treba napružvacca, zavodziačy hutarku z kožnym kamientataram, padvojvajučy takim čynam kolkaść vodhukaŭ. Sami źbiahucca i sami ŭsio zrobiać. Z vami moža zdarycca redkaja ŭdača: debaty pamiž apanentami ŭ komentach akažucca asensavanymi, i ich navat možna budzie čytać, razumiejučy, pra što jany. Ale ž pamiatajcie pra realnuju metu – u spravie kolkaści kamientaroŭ jakaść nieistotnaja.
Zapaviety interaktyŭnyja
6. Napišycie pra vašych «frendoŭ»
Pažadana abrać takuju formu zapisu, kab była nahoda zhadać pałovu vašaj frend-stužki. Tyja, kaho vy zhadali, i sami nie zaŭvažać, jak vas adkamientujuć. Tyja, kaho vy nie zhadali, pryjduć zapytacca, čamu vy nie zhadali ich. Usich pieraličvać, kaniešnie, zaporkajeciesia, ale zatoje addača harantavanaja.
7. Zhadajcie dziacinstva
Praktyka pakazvaje: varta apisać jakuju-niebudź kultavuju fišku malenstva: hulniu «Kazaki-razbojniki», hulałku «Tetrys», maroziva pa 28 kapiejek, – jak u šerahach adnahodkaŭ pačynajecca kalektyŭnaja šyź. Tamu što dziacinstva.
8. Zadajcie pytańnie
Vierny sposab zabić čas u internecie, asabliva kali vy na pracy. Pytacca «Što takoje kachańnie?» nie varta: usie narmalnyja ludzi daŭno adkazali ad ruki, u ankietach adnakłaśnikaŭ. Pamienš abstrakcyi. Zapytajciesia pra štości vielmi prostaje, na što ŭ kožnaha čałavieka budzie svoj aryhinalny adkaz. Naprykład: «Što vy jeli siońnia na śniadańnie?» ci «A jakim byŭ vaš pieršy pacałunak?»
Jak varyjant, skambinujcie punkty 8 i 4 i zapytajciesia pra seks. Adkazaŭ pra seks vy, praŭda, nie dačakajeciesia, zatoje ad kamientaroŭ jak takich łyžkaju nie adhrabieciesia.
Zapaviety kampazicyjna-stylistyčnyja
9. Pišycie łakanična
Kolkaść kamientaroŭ zvarotna praparcyjanalnaja daŭžyni zapisu. Kali vy nie zdolnyja strymać potny vał natchnieńnia, prybirajcie ŭsio, aproč samaj efiektnaj frazy. Jak pakazvaje dośvied, 90% kamientaroŭ buduć tyčycca jaje. U hetym płanie idealny zapis – heta try słovy, ź jakich dva – zahałovak.
10. Nie źmiaščajcie ŭ błohu vieršaŭ
Asabliva čužych – vašyja ŭłasnyja adkamientujuć chacia b ź vietlivaści, dyj toje nie fakt.
Maryja Martysievič – pierakładčyca mastackaj litaratury, paetka, eseistka. Supracoŭnica haziety «Novy čas». Absalutnaje zło biełaruskaha internetu. Zasłužany vorah biełaruščyny. Skončyła fiłfak BDU (2004) i Biełaruski Kalehijum (2005). Stypiendyjatka Homines Urbani (Krakaŭ, 2007).U 2008 pabačyła śviet jaje kniha ese ŭ vieršach i prozie «Cmoki latuć na nierast».
Hladzicie jašče:
10 zapavietaŭ prafiesijnaha kinascenarysta (pavodle Andreja Kurejčyka).
10 zapavietaŭ prafiesijnaha žurnalista (pavodle Viktara Marcinoviča).
