Prahramist Aleh Azaroŭski — ź liku ludziej, jakija zastajucca «za kadram». Stvaryŭšy samastojna biełaruska‑rasijska‑biełaruski kamputarny pierakładnik «Biełazar», nad jakim siadzieŭ by krukam ceły daśledčy instytut, jon nie atrymaŭ vialikaj viadomaści. Źjaŭleńnie sioleta novaj viersii «Biełazaru» — dobraja nahoda dla hutarki.
«Naša Niva»: Aleh, vašaja prahrama dapamahaje ŭzbahacić słoŭnikavy zapas. Ci atrymlivali Vy sami karyść ad raspracoŭki ŭ časie svajho navučańnia?
Aleh Azaroŭski: Ja pačaŭ raspracoŭku «Biełazaru» ŭžo paśla zakančeńnia navučańnia na fakultecie prykładnoj matematyki BDU. A voś biełaruskuju i rasijskuju movy ja vyvučaŭ tolki ŭ škole. Tamu daviałosia aśviažyć viedy — praštudyjavać dapamožniki pa linhvistycy.
«NN»: Vialikuju častku słoŭnikavych baz dapoŭnili Vy sami. Možacie pachvalicca, što viedajecie ŭsie zaniesienyja słovy?
AA: Pazaletaś ja, mabyć, moh tak skazać. Ciapier užo nie. Za apošnija dva hady dadadziena šmat terminałohii z samych raznastajnych halinaŭ viedaŭ: fizika, miedycyna… Taksama apracavana niekalki pierakładnych słoŭnikaŭ, što byli aličbavanyja amatarami. Tam sustrakajucca roznyja sastarełyja dy abłasnyja słovy, usie ich viedać prosta niemahčyma.
«NN»: A asabista Vy ŭ žyćci havorycie na jakoj movie?
AA: U zaležnaści ad atačeńnia. Na pracy i ŭ kramie — zvyčajna pa‑rasijsku, doma — i tak, i tak, ź biełaruskamoŭnymi znajomymi — biezumoŭna, pa‑biełarusku. Ja liču, što viedaju abiedźvie movy dastatkova dobra, kab nie mieć prablemaŭ z chutkim pierachodam z adnoj na druhuju.
«NN»: Jak da Vašaha prajektu pastavilisia rodnyja i siabry? Usio ž prahrama vymahaje šmat času, ale nie prynosić hrošaj.
AA: Mama ŭ mianie była nastaŭnicaj biełaruskaj movy. Časam joj davodzicca adkazvać na roznyja maje chitryja linhvistyčnyja pytańni. Jana bačyła artykuły ŭ presie pra moj pierakładnik i, ja viedaju, hanarycca. Ciažej za ŭsio davodzicca majoj kachanaj, bo na jaje prypadaje bolšaść chatnich kłopataŭ. Ja joj vielmi ŭdziačny za razumieńnie!
«NN»: Ci prapanoŭvali Vam dapamohu ŭ časie stvareńnia prahramy Tavarystva biełaruskaj movy, Tavarystva biełaruskaj škoły, Biełaruski Narodny Front, jakija zvyčajna prapahandujuć movu i vitajuć jaje šyroki ŭžytak?
AA: Ja maju kantakty ź niekatorymi siabrami TBM. Jany dapamahali ŭ pracy jak vałanciory, raspaŭsiudžvali «Biełazar» na kampakt‑dyskach u Minsku. Adnak ciapier prablema raspaŭsiudu nie vielmi aktualnaja: internet jość amal u kožnaj chacie, i spampavać prahramu — sprava niekalkich chvilin. «Biełazar» taksama raspaŭsiudžvajecca na niekatorych biełaruskich zborkach softu na kampakt‑dyskach.
«NN»: Kolki ludziej zapampavała sabie prahramu?
AA: Pa maich padlikach za apošniaje paŭhodździe «Biełazar» pampujuć paŭtary tysiačy razoŭ na miesiac. Apošniuju viersiju prahramy, jakaja vyjšła ŭ pačatku traŭnia, zahruzili try z pałovaj tysiačy naviednikaŭ.
«NN»: Niaŭžo ŭsio mahčymaje ŭ «Biełazary» ŭžo zroblena?
AA: Biezumoŭna, nie! Śpis budučych dapracovak dla pierakładnika zajmaje vosiem staronak drobnaha tekstu. Tam jość, naprykład, karektny pierakład asabovych imionaŭ, udaskanaleńnie dapasavańnia prynazoŭnikaŭ da nazoŭnych hrupaŭ, kantekstnaja pamiać i šmat inšaha. Adnak ja chaču źviarnuć vašuju ŭvahu na niekatoryja tendencyi ŭ infarmacyjnych technałohijach. Pa‑pieršaje, płatformy piersanalnych kamputaraŭ i Windows u pryvatnaści stračvajuć svajo daminoŭnaje stanovišča. Pastupova raspaŭsiudžvajucca inšyja apieracyjnyja sistemy, źjaŭlajucca inšyja kamputarnyja pryłady, jakija mohuć vyjści ŭ Sieciva. Pa‑druhoje, usio čaściej ludzi zamiest tradycyjnych kamputarnych prahram pačynajuć karystacca internet‑servisami dla štodzionnaj pracy: naboru tekstaŭ, tablic, čytańnia pošty…
«NN»: Značycca, i «Biełazar» budzie vykarystoŭvacca pieradusim u internecie?
AA: Linhvistyčnyja prahramy ruchajucca hetym šlacham — usie viadomyja ŭ hetaj halinie kampanii zajmieli svaje anłajn‑słoŭniki i siervisy pierakładaŭ. Dziakujučy hetamu naviedniki zaŭsiody karystajucca apošniaj viersijaj słoŭnika, jaki nie treba pampavać sabie i ŭstaloŭvać na kamputary. U dadatak, słoŭnikam možna karystacca ź luboj pryłady, što maje vychad u internet, — choć z kišennaha kamputara, choć sa zvyčajnaha mabilnika. Što datyčyć tradycyjnych pierakładnikaŭ i słoŭnikaŭ u vyhladzie kamputarnych prahram, dyk jany zastanucca, ale, napeŭna, buduć ssoŭvacca ŭ bok prafiesijnaha vykarystańnia, dla ludziej, što zajmajucca pierakładami štodnia i zarablajuć hetym na žyćcio. Zdajecca, taki šlach siońnia źjaŭlajecca aptymalnym.
***
Aleh Azaroŭski
35 hod, matematyk‑sistemny prahramist. Skončyŭ Fakultet prykładnoj matematyki i infarmatyki (FPMI) BDU ŭ 1995. Žyvie ŭ Lidzie (Hrodzienskaja vobłaść).
Upieršyniu «Biełazar» byŭ vykładzieny ŭ internecie ŭ kancy 2002. Tady ž źjaviŭsia zaklik da achvotnikaŭ: dapamahajcie! Treba było pavialičvać bazu — faktyčna pieravodzić słoŭniki ŭ farmat prahramy. Atrymaŭšy zadańnie, vałanciory musili jaho vykanać i dasłać vyniki svajoj pracy Alehu Azaroŭskamu. Pamier słoŭnika razrastaŭsia imkliva. Pryčym usia praca vykonvałasia nie za hrošy, a za ideju. Całkam biaspłatnaj prahrama zastałasia i da siońnia.
***
Pierakładny słoŭnik «Biełazar» składaje 110 tysiač biełaruskich i 152 tysiačy rasijskich słoŭnikavych artykułaŭ.
U naźvie prahramy zachavanaja častka proźvišča Aleha Azaroŭskaha: «BiełAZAR».
Pierakładnik možna biaspłatna spampavać na sajcie belazar.belinter.net
Vypuściŭšy čarhovuju viersiju, Aleh Azaroŭski źmiaściŭ abviestku na hałoŭnaj staroncy sajtu: «Ciapier ja płanuju prypynić na najbližejšy termin raspracoŭku pierakładnika «Biełazar».
