 |
Film «Rajon numar 9», , jaki niadaŭna demanstravali na našych ekranach , byŭ zabaronieny ŭ Nihieryi. Pryčyna: nihieryjcy vystaŭlenyja ŭ niepryhladnym śviatle. Koliś «Šlach słavy» Kubryka z anałahičnych pryčynaŭ byŭ nie dapuščany da prakatu ŭ Francyi, a «Indyjana Džons» — u Indyi. Pra historyju abrazaŭ nacyjanalnaha honara ŭ kiniematohrafie piša Liza Kavalčyk.
U łožku z pryšelcami… chto, my?!
Padziei ŭ stužcy «Rajon numar 9» adbyvajucca ŭ paralelnaj rečaisnaści, u jakoj pry kancy 80-ch prychadni z kosmasu nibyta pryziamlilisia na terytoryi Paŭdniova-Afrykanskaj respubliki, i ciapier, u 2000-ja, praciahvajuć žyć u łahiery dla ŭciekačoŭ la Jochanesburha.
Film maje vyrazna sacyjalnuju afarboŭku, dzie inšapłanietniki — chutčej aluzija na žalu vartaje stanovišča całkam ziamnych imihrantaŭ, biežancaŭ ź inšych krainaŭ dy nacyjanalnych mianšyniaŭ. Ale ŭsio ž dovady pra vymyślenaść siužetu, što, jak toj kazaŭ, «nie maje anijakaj suviazi z realnymi padziejami i asobami», nie pierakanali ŭłady Nihieryi, jakija zabaranili prakat «9-ha rajona» na svajoj terytoryi. Usio praz pakazanyja ŭ filmie pavodziny imihrantaŭ ź Nihieryi, što, pavodle siužetu, masava pratočvajucca ŭ zakrytuju zonu łahiera dla inšapłanietnikaŭ.
«My ličym, što stužka škodzić vobrazu Nihieryi, bo jana vystaŭlaje nas kanibałami i złačyncami, — skazaŭ nadoječy nihieryjski ministr infarmacyi ŭ svaim intervju kanału VVS. — Našyja žančyny prezientavanyja jak prastytutki, jakija ciahajucca i śpiać ź inšapłanietnikami».
Da taho ž, ad raspaŭsiudnicy filmu, kampanii «Soni», u Nihieryi patrabuć publičnych prabačeńniaŭ.
Kazachski sindrom
 Saša Baron Koen u roli Borata |
Časam hetkija reakcyi z boku aficyjnych asobaŭ na tvor mastactva vyklikajuć adno ŭśmiešku. Śmiech-śmiecham, ale heta zusim nie ŭpieršyniu, kali film, jaki anijak nie pretenduje na realizm, vyklikaje abureńnie ŭ krainach, hramadzianie jakich uzhadvajucca ŭ siužecie.
U apošnija hady najbolš pamiatny vypadak adbyŭsia z kamiedyjaj «Borat». Poŭny brutalnaha i salnaha humaru psieŭda-dakumientalny film brytanca Sašy Barona Koena apaviadaje pra adyjoznaha žurnalista z Kazachstana, rasista, seksista i prosta tupałobaha čałavieka, jaki padarožničaje pa Amierycy ŭ pošukach niaviesty. Kazachstan pradstaŭleny ŭ stužcy jak biednaja i prymityŭnaja kraina treciaha śvietu.
Film, zrazumieła, u Kazachstanie zabaranili, darma što humarystyčnaje vastryjo «Borata» było źviernuta jakraz suprać amierykancaŭ dy ich ładu žyćcia. Akramia taho, ministr zamiežnych spravaŭ Kazachstanu padaŭ stos skarhaŭ u raznastajnyja mižnarodnyja arhanizacyi, a aficyjny sajt filma, jaki stvaralniki dziela pilnavańnia kamiednaj surjoznaści, zrabili z kazachskim kančatkam .kz, byŭ uračysta vydaleny ź sieciva. Potym «borataŭskaja» tematyka padymałasia navat u hutarcy pamiž Džordžam Bušam i Nursułtanam Nazarbajevym.
Induskaja pomsta
Viadoma, ničoha novaha pa soncam niama — usio toje samaje šmatkroć užo zdarałasia ŭ historyi kiniematohrafa. U 1958 hodzie pacyfisckaja stužka «Šlachi słavy» Stenli Kubryka vyklikała abureńnie francuzaŭ, i ŭsio praz toje, jak u filmie byli pradstaŭlenyja ichnija aficery i žaŭniery.
Padziei «Šlachoŭ» adbyvajucca padčas Pieršaj suśvietnaj vajny. Stužka, jakaja poŭnicca realistyčnymi apisańniami žachaŭ vajny i maje chutčej univiersaliscki charaktar, raspaviadaje, jak francuzkija aficery z asabistych, časta ehaistyčnych mierkavańniaŭ i pad ciskam starejšych pa zvańni kidali padnačalenych na peŭnuju i bieskarysnuju śmierć. U Francyi stužku aficyjna nie zabaranili, ale na raspaŭsiudnikaŭ filmu byŭ uźviedzieny dypłamatyčny cisk, i tamu na šyrokim ekranie «Šlachi słavy» ŭ Francyi ŭbačyli tolki ŭ 1975 hodzie — amal dva dziasiatki hadoŭ paśla premjery.
Toje ž stałasia z «Paŭnočnym ekspresam», dramaj Ałana Parkiera ŭ 1978 hodzie. Film hruntujecca na historyi Bili Hiejza, jaki paśla niespraviadlivaha abvinavačvańnia ŭ handli narkotykami doŭhi čas adsiedzieŭ u tureckim astrozie. U stužcy tureckija turemščyki pakazanyja lutymi ludźmi sa skrajnie brutalnymi mietadami ŭpakorvańnia naravistych. Tolki praz 26 hadoŭ aŭtar scenaru Olivier Stoŭn (jaki daryčy atrymaŭ za jaho svoj pieršy «Oskar») adviedaŭ Turcyju i pryludna vybačyŭsia za pierahiny ŭ siužetnaj linii.
 vorah induščyny Harysan Ford |
Ale padobnaje duža niehatyŭnaje i represiŭnaje staŭleńnie da siabie prydbali nie tolki realistyčnyja stužki i filmy na sacylnuju tematyku. U 1984 hodzie na ekrany vyjšaŭ całkam biaskryŭdny pryhodnicki «Indyjana Džons i Chram Losu», druhaja častka ŭ słavutaj sieryi Džordža Łukasa i Styviena Śpiłbierha. Film, moža, i dastaŭ vialiki pośpiech u šmat jakich krainach śvietu, ale tolki nie ŭ Indyi: tam jaho nie puścili ŭ prakat. Za što? Bo žychary adnaho indyjskaha ŭdzielnaha kniastva (kniastva absalutna vymyślenaha, treba dadać) źjaŭlajucca pierad hledačom jak luda- i małpa- žery, ci nie pahłoŭnymi členami zmročnaha pahanskaha kultu
 |
Dumajem, nie varta spyniacca na doŭhich śpisach zabaronienych filmaŭ u Savieckim Sajuzie dy inšych tatalitarnych krainach. Dastatkova režysioru było pakazać u niepryhladnym śviecie nie toje što ceły narod, a tolki adnaho pradstaŭnika toj dziaržavy, jak stužka aŭtamatyčna traplała ŭ čorny śpis kinaprakatčykaŭ. Tamu pryhadajem chiba pryŭkrasnuju parodyju Čarlza Čaplina na Hitlera ŭ «Vialikim dyktatary», jakaja była całkam zabaronienaja dla pakazu na terytoryi fašystoŭskaj Niamieččyny.
Biełaruskaja kiemlivaść
Što ŭ Biełarusi? Pa ščyraści, asabliva nijakich zamiežnych filmaŭ tut nie zabaraniali, bo nichto nas asabliva nie abražaŭ (drobnaja špilka na adras pravincyjnaści Miensku ŭ niadaŭniaj rasiejskim kamiedyi «M+Ž» nie ŭ lik). A pakolki manapalist «Biełvideaprakat» zakuplaje zamiežnyja, užo pierakładzienyja, filmy praz Rasieju, dyk da nas pa-prostu nie dajšoŭ toj ža «Borat», jaki ŭ svaju čarhu nie zakupili rasiejcy praz prykryja nahavory amierykancaŭ na braterskich kazachaŭ. Tak što, i vaŭki cełyja, i aviečki sytyja.
 Siabar biełaruščyny Danieł Krejh |
Ale sioleta hetaja pamiarkoŭnaja pazicyja mieła svoj zboj: u Rasii z ekanamičnym pryčynaŭ nie zakupili «Supraciŭ» z Daniełam Krejham u hałoŭnaj roli, i paspality hladač nie pabačyŭ vyčynaŭ biełaruska-habrejskaha partyzana Bielskaha, a taksama masoŭki, składzienaj z studentaŭ EHU, što na partyzanskim pryvale ciahnuć «Kupalinku».
