Vandroŭka ŭ hłyb ES dapamahaje bolej dakładna maštabavać «biełaruskaje pytańnie». A to pasłuchaješ zajavy našych palitykaŭ, pačytaješ niedziaržaŭnuju presu — i ŭražańnie takoje, što Jeŭropa dzień i noč dumaje, jak dać rady «apošniaj dyktatury» (ci, naadvarot, zładzić hiešeft z režymam).
Na samaj spravie Jeŭrasajuz hłyboka zahruz va ŭnutranych prablemach: kryzis, mihranty, Lisabonskaja damova i ŭsio takoje. Pieradvybarnaja Hiermanija taksama dyskutuje pra svajo kreŭnaje.
Nichto nie zaŭvažaje tut, naprykład, «biesprecedentnych pavodle maštabu» rasijska-biełaruskich manieŭraŭ «Zachad-2009». Pra «Uschodniaje partniorstva» viedajuć chiba admysłoŭcy. «Vajsrusłand» prysutničaje u masavaj śviadomaści jak niejki dadatak da «Rusłanda». Amal kožny niemiec pytajecca, ci jość roźnica miž ruskaj i biełaruskaj movami.
Aŭtar hetych radkoŭ tolki što viarnuŭsia ŭ hatel ź viečarovaha pieradvybarnaha mitynhu zialonych u Bierlinie. Atmaśfiera dy anturaž akcyi zusim inšyja, čym u nas. Jak i uvohule palityčny klimat u krainie, dzie niama dziaržaŭnaj presy, zatoje dziaržava finansuje partyi, a nie zahaniaje ich u andehraund.
Nivodnaha palicyjanta ŭ vakolicach płoščy, na jakoj ładziŭsia mitynh, nie było zaŭvažana. Nijakaha vam amonu ŭ padvarotniach. Ładnaja častka prysutnych słuchali vystupoŭcaŭ, pasmoktvajučy piva na admysłova rasstaŭlenych łaŭkach. Za piennym napojem dy sasiskami na zadvorkach mierapryjemstva vyciahnułasia ładnaja čarha. Vystupoŭcy miž tym beścili Anhiełu Mierkiel za pamyłki ŭ palitycy, vystupali suprać jadziernaj enierhietyki (kanclerka hatova nadać joj druhoje dychańnie) i h.d. Voś taki niamiecki razhuł sytaj demakratyi z prysmakam piva.
Zrešty, pa vybarach u Bundestah, što adbuducca 27 vieraśnia, Mierkiel maje vialikija šancy zachavać pasadu. Sacyjałahičnyja apytańni dazvalajuć rabić dastatkova dakładnyja prahnozy. Kamientatary dyskutujuć nakont mahčymych kaalicyj: ci to znoŭ budzie vialikaja (CHDS/CHSS z sacyjał-demakratami), ci to «čorna-žoŭtaja» (toj ža CHDS/CHSS ź libierałami). Druhi varyjant padajecca analitykam lepšym, bo «buržuaznaja» kaalicyja jamčej voźmiecca za ekanamičnyja prablemy. Nu a levyja lepiej umiejuć dzialić vialiki piroh, čym vyciahvać ekanomiku z kryzisu.
Dniom ža ŭ adnym mazhavym centry, što daje analityku dla Bundestaha i fiederalnaha ŭradu, ja dapytvaŭsia, jak jany tam bačać pierśpiektyvy «Uschodniaha partniorstva». Napačatku ŭvohule prahučała: nu dyk heta ž polskaja inicyjatyva (maŭlaŭ, naša chata tut z kraju)! Prabačcie, kažu, ale zaraz heta aficyjnaja prahrama ES!
Karaciej, było b vialikaj naciažkaj skazać, što ŭ niamieckich palitykaŭ dy analitykaŭ nadta balić hałava, čym napoŭnić toje «Uschodniaje partniorstva». Pierśpiektyvy prahramy hiermanskija ekśpierty aceńvajuć strymana. Pryznajuć: rašeńni ŭ ES prymajucca marudna, adzinaj mocnaj zamiežnaj palityki niama. Dy i svaich prablem staje.
I jašče momant: prahmatyčny Jeŭrasajuz nadta zvažaje na Rasiju. Na pieršym płanie — kłopat pra enierhietyku i biaśpieku. Ekśpierty zaznačajuć: paśla rasijska-hruzinskaj vajny reakcyja ES «nie była dastatkovaj».
Paru dzion tamu, kali my razmaŭlali ŭ Hamburhu z Kryścijanam Niejefam, namieśnikam redaktara mižnarodnaha adździeła «Špihiela», toj biez ekivokaŭ pryznaŭ: Jeŭropa pavodzić siabie bajaźliva, kali havorka idzie pra kalizii miž Maskvoj i susiedziami, naprykład Ukrainaj. Bo Rasija — važny partnior, zvyš taho — kryŭdlivy i ahresiŭny. U ES niama sapraŭdnaj kancepcyi, jak pavodzić siabie z Rasijaj dy inšymi postsavieckimi krainami, miarkuje Niejef.
Hetu słabaść ES adčuvaje i Łukašenka. Ci nie tamu ŭ Vilni jaho styl byŭ taki nastupalny?
Naturalna, uciahvańnie Biełarusi ŭ jeŭrapiejskija prajekty pakrysie budzie davać svoj plon. Ale z boku našaj demakratyčnaj hramady niedarečnyja jak zališnija spadzievy na stratehaŭ z Brusiela, Bierlina dy inšych stalic Staroha śvietu, hetak i pastajannyja eskapady na ich adras za «zdradu pryncypam demakratyi». Jeŭropa, naturalna, vyrašaje najpierš svaje prablemy. Mitynhuje ź pivam dy sasiskami.
Hetak sama i biełarusam, jak ni banalna, naležyć samim raźbiracca sa svaimi prablemami. Ni dziadźka Sem, ni ŭmoŭny hier Miuler tut nam cudaŭ nie zrobiać.
Fota aŭtara.
Hamburh — Bierlin.
