Čamu palaki całujuć žančynam ruku? Jury Drakachrust adkazvaje na hetaje pytańnie ŭ śviam błohu na radyjo «Svaboda».
Taki žart užyŭ vysoki čynoŭnik z polskaha MZS, havoračy pra palityku Ŭschodniaha partnerstva i stasunki Polščy ź Biełaruśsiu. A ŭ čym žart? Pra heta —krychu paźniej, napačatku pra toje, što heta była za sustreča.
Peŭny čas tamu varšaŭski Centar zamiežnych stasunkaŭ abviaściŭ konkurs dla biełaruskich žurnalistaŭ na tekst pra paraŭnańnie transfarmacyjaŭ u Polščy i ŭ Biełarusi. Pieramožcy konkursu byli zaprošanyja ŭ Varšavu, dla ich byli naładžanyja sustrečy z polskimi palitykami, dyplamatami, hramadzkimi dziejačami i ekspertami.
Zbolšaha hutarki fakusavalisia vakoł polskaj i šyrej, eŭrapiejskaj, palityki adnosna Biełarusi. Palitika Ŭschodniaha partnerstva aznačaje sapraŭdy kardynalny, istotny pavarot u staŭleńni da ŭschodnich susiedziaŭ Eŭraźviazu.
«Šlach Harbačova, a nie Čaŭšesku ci Vałensy»
Nieaficyjny charaktar razmovaŭ dazvalaŭ našym surazmoŭcam nie abciažarvać siabie pryjemnymi słovami, a havaryć pra sutnaść.
A sutnaść takaja, što na praciahu ŭsich hetych hutarak, nam, biełaruskim žurnalistam, nie zadali nivodnaha pytańnia pra biełaruskuju apazycyju, pra jaje plany, rekanfihuracyju i šancy napiaredadni vybaraŭ. Heta ŭžo (ci jašče) niecikava. Usio zrazumieła i ź planami, i z šancami.
Veteran «Salidarnaści», ekspert Eŭrakamisii ŭ spravach uschodniaj palityki, Eŭhienijuš Smolar kanstatavaŭ, što biełaruskaj apazycyi brakuje prahmatyzmu i ŭjaŭleńnia pra toje, što treba zrabić, kab upłyvać na sytuacyju.Pavodle spadara Smolara, u pryncypie, mahčymaj była b prahrama šyrokoj i ŭsiobakovaj eŭrapiejskaj dapamohi Biełarusi, ale dla hetaha tam pavinien być naležny partner. Łukašenka takim partneram nia moža być pa zrazumiełych pryčynach. A inšych partneraŭ tam niama.
Irenijuš Bil, dyrektar Fondu byłoha prezydenta Polščy Alaksandra Kvaśnieŭskaha, paŭtaryŭ bazavuju tezu ź viadomaha dakładu «mudracoŭ» — rekamendacyjaŭ pa eŭrapiejskaj palitycy, raspracavanych u miežach hetaha fondu:
»Šlach źmienaŭ u Biełarusi budzie evalucyjnym, a nie revalucyjnym», šlach Harbačova, a nie Čaŭšesku ci Vałensy —patłumačyŭ jon.
Heta nie vyklučaje sympatyjaŭ, salidarnaści, palityčnaj jednaści i navat padtrymki z boku Polščy zmaharam z demakratyju ŭ Biełarusi. Heta aznačaje tolki acenku ich palityčnych mahčymaściaŭ, u tym liku i dla polskaj palityki.
U pošukach biełaruskich Kvaśnieŭskich
Nu a na čym ža hruntujecca novaja polskaja palityka? Najpierš na hałoŭnym pryjarytecie Varšavy adnosna ŭschodniaha susieda — niezaležnaść Biełarusi pieradusim. Pahłynańnie Biełarusi Rasiejaj, istotnaje ŭmacavańnie rasiejskaha kantrolu nad Biełaruśsiu — najhoršy scenar dla Polščy.Praŭda, nia toje, što vajavać, ale i zadziejničać usie resursy dla zabieśpiačeńnia hetaj mety, Varšava nia budzie. Jak zaŭvažyŭ spadar Smolar, kali Rasieja pasprabuje jakim by to ni było čynam inkarparavać Ukrainu, buduć vykarystanyjaia ŭsie instrumenty supraćdziejańnia, uklučna z aryštami aktyvaŭ rasiejskich čynoŭnikaŭ i aliharchaŭ na Zachadzie. A kali takoje zdarycca adnosna Biełarusi, naprykład, praz referendum, heta budzie ŭspryniata vielmi niehatyŭna. I što? Da ŭłasna kažučy, i ŭsio.
Zaraz i polskich dyplamataŭ, i polskich ekspertaŭ značna bolej, čym źlićci‑raźlićci ŭ biełaruskim apazycyjnym lahiery, cikavić rasstanoŭka siłaŭ i jaje źmieny va ŭładnaj elicie Biełarusi.
Na dumku ekspertaŭ Fondu Kvaśnieŭskaha «biełaruskaja ŭładnaja elita, u tym liku namenklaturnaja, usio bolš uśviedamlaje kaštoŭnaść suverenitetu». A Eŭhienijuš Smolar, jaki ŭ hady vajennaha stanovišča byŭ adnoj z klučavych asobaŭ, jakaja arhanizoŭvała padtrymku «Salidarnaści» na Zachadzie, zychodziačy mienavita z dośviedu «Salidarnaści», kaža, što źmieny mahčymyja tolki tady, kali « častka administracyi pryjdzie da vysnovy, što šlach, jakim idzie kraina – šlach u nikudy, hetyja ludzi nia pojduć na barykady, ale jany padtrymajuć źmieny«.
Polskija palityki i analityki zusim nia majuć iluzijaŭ nakont pryrody biełaruskaj ułady, nichto asabliva nie šukaje prykmietaŭ chutkaj i ŭsiobakovaj liberalizacyi ŭ Biełarusi. Tam razumiejuć, što pavorot Łukašenki da Eŭropy, pakul zbolšaha symbaličny, maje na mecie balansavańnie pamiž Rasiejaj i Zachadam, žadańnie banalna skarystacca Maskvoj i Bruselem. Ale heta, na dumku našych surazmoŭcaŭ, adkryvaje dla Polščy i Eŭropy ŭ cełym mahčymaści pašyrać svoj upłyŭ u Biełarusi.
Spadar Bil zaŭvažyŭ, što praca ź biełaruskaj elitaj, jak uładnaj, hetak i apazycyjnaj, maje jašče adzin nadzvyčaj važny čyńnik. Historyja nie skančajecca na tym, što adbyvajucca doŭhačakanyja pieramieny. I toje, što adbyvajecca paśla, ŭ značnaj stupieni zaležyć ad taho, z čym elity padyšli da hetaha času pieramienaŭ. «Adna z metaŭ Uschodniaha partnerstva: kab biełaruskaja elita ŭ vypadku źmienaŭ była hatovaja da reformaŭ», — adznačyŭ spadar Bil.
«Bieź Biełarusi ŭ EZ Eŭropa nia maje budučyni». Chto tak ličyć i čamu – praciah zaŭtra.
