Vyjšła ŭ śviet takaja kniha pa biełaruskaj historyi, jakoj jašče nie było. I niachutka budzie.
Aŭtar jomistaj knihi na 560 staronak pad intryhoŭnaj nazvaj «Tajny biełaruskoj istorii» Vadzim Dzieružynski źjaŭlajecca redaktaram haziety «Siekrietnyje isśledovanija». Mienavita jaho publikacyi ŭ nazvanaj haziecie stali asnovaj dla knihi. Hazietnyja artykuły prajšli redakcyju Anatola Tarasa i ŭ vyniku ŭvasobilisia ŭ paŭnavartasnuju knihu.
A sama kniha moža vyklikać vielmi raznastajnyja pačućci — ad zachapleńnia, da ahidy. Zachapić nie samaha abaznanaha ŭ historyi Biełarusi čytača mohuć navat nazvy niekatorych častak. Ad šmatznačnaj «Naša Litva» da rašuča bieskampramisnaj «Ťma s vostoka», u jakoj apisvajucca ŭzajemadačynieńni VKŁ z Maskvoj. Aŭtar śmieła abychodzicca z asnoŭnymi ŭjaŭleńniami biełarusaŭ ab ich prodkach, asprečvajučy słavianskija karani. Navat daśleduje pry hetym hienakod biełarusaŭ. Šmat dastajecca ad Dzieružynskaha našym uschodnim susiedziam. U knizie jany nazyvajucca vyklučna maskavitami.
Asobnyja raździeły knihi pryśviečanyja BNR i padziejam 1939 hoda. Dzieružynski apisvaje padziei biełaruskaj historyi da 1944 hoda. Pavodle vydaŭca Anatola Tarasa, paźniejšyja padziei niemahčyma nazvać historyjaj. «Ludzi, jakija ŭ ich udzielničali, jašče žyvyja. A historyja — heta sprava miortvych».
Naturalna, što «Tajny biełaruskoj istorii» nielha ličyć navukovym daśledvańniem. Niekatoryja tezisy, pryviedzienyja ŭ knizie, nie vytrymlivajuć navat paviarchoŭnaj krytyki. Nakštałt śćvierdžańnia, što sučasnaja Litva nie maje nijakaha dačynieńnia da VKŁ. Adnak hetaja kniha i nie raźličanaja na historykaŭ. Chutčej na masavaha čytača, jaki za knihaj adpačyvaje, a nie pracuje. A voś dla adpačynku kniha Dzieružynskaha padychodzić najlepš. Jaje meta — zacikavić. Pakazać, što i ŭ biełaruskaj historyi mohuć być tajamnicy. Aŭtar prapanuje tolki svoj pohlad na ich, nie pretendujučy na absalutnuju iścinu.
250 asobnikaŭ knihi ź pieršaha tysiačnaha tyražu adpraŭlenyja ŭ Maskvu. Płanujecca ŭ budučym davieści tyraž «Tajn biełaruskoj istorii» (a aŭtar i vydaviec nastojvajuć mienavita na takim napisańni) da 3 tys. asobnikaŭ. Nabyć knihu možna ŭ bolšaści kniharniaŭ Minska.
