Naprykancy minułaha hoda źjaviłasia kniha «Biełarusy ŭ Arhiencinie: hramadskaja dziejnaść i reemihracyja ŭ SSSR». U jaje, akramia pradmovy i ŭvodnaha raździeła, uvajšli dakumienty, datyčnyja dziejnaści biełaruskaj dyjaspary ŭ Arhiencinie, fotazdymki i ŭspaminy emihrantaŭ.
Futbolnaja kamanda imia Jakuba Kołasa
Biełaruskaja dyjaspara ŭ Arhiencinie cikavaja chacia b tamu, što mieła vyrazna kamunistčnyja pohlady. Hety fakt zdolny złamać steratyp ab biełarusach za miažoj.
Z nahody vychadu knihi «NN» pahutaryła z aŭtaram, Siarhiejem Šabielcavym
«NN»: Spadar Siarhiej, adkul takaja cikavaść da Arhienciny?
SŠ: Biełaruskaja dyjaspara ŭArhiencinie skłałasia ŭ mižvajenny pieryjad. Jana była adnoj z samych šmatlikich – ad 10-ci da 20-ci tysiač čałaviek. U Vialikabrytanii i ZŠA stolki biełarusaŭ tady nie było. Stvaralisia arhanizacyi, ładzilisia mierapryjemstvy. Biełaruskija emihranty aktyŭna zajmalisia palitykaj – hrupavalisia vakoł kamunistyčnaj idei. I dziakujučy hetamu zdoleli zachavać svaju samaśviadomaść. Cikava, što praz prychilnaść biełaruskich emihrantaŭ da kamunizmu, zaraz isnuje mnostva krynic dla vyvučeńnia hetaj temy. Arhiencinskija śpiecsłužby pilna sačyli za biełarusami i pakinuli šmat dakumientaŭ z taho času.
«NN»: Čamu mienavita Arhiencina? Heta vielmi daloka ad Biełarusi.
SŠ: Źjazdžali tolki z Zachodniaj Biełarusi. Z Savieckaj Biełarusi vyjechać było prosta niemahčyma. A Arhiencinu vybirali tamu, što zakanadaŭstva hetaj krainy spryjała emihracyi. Vyjazdžali tudy niezamožnyja ludzi, u pieršuju čarhu – sialanie. Zamožnyja, jak praviła, vybirali ZŠA.
Źjazdžali taksama i ŭ Braziliju, i ŭ Parahvaj. Ale potym ŭsio adno pierabiralisia ŭ Arhiencinu. Tamtejšy klimat biełarusam bolš spryjalny. Chaładniejšy za brazilski.
«NN»: Z vašaj knihi vynikaje, što mieła miesca i reemihracyja. Čym jana skončyłasia dla arhiencinskich biełarusaŭ?
SŠ: Masavaje viartańnie prypała na 1956 hod. Tady Arhiencinu i ŭsiu Łacinskuju Amieryku achapiŭ kryzis. Žyćcio pahoršyłasia. Adnak paśla pierasialeńnia ŭ SSSR biełarusy z Arhienciny ŭbačyli, što heta zusim nie taja kraina, vobraz jakoj byŭ stvorany ŭ prasavieckich ŚMI. Bolšaść reemihrantaŭ chacieła viarnucca nazad, ale ich paprostu nie vypuskali. Paŭstała vialikaja prablema, bo šmat chto z reemihrantaŭ naradziŭsia ŭžo ŭ Arhiencinie, mieŭ hramadzianstva toj krainy. Arhiencina navat uzdymała toje pytańnie u AAN i tolki paśla hetaha nievialikaja častka biełarusaŭ zmahła viarnucca. U pačatku 60-ych hadoŭ z 2 tysiač reemihrantaŭ viarnułasia ŭ Arhiencinu kala 300 čałaviek.
«NN»: Ci płanujecie Vy napisać bolš poŭnuju manahrafiju na hetuju temu?
SŠ: Tak. Chaciełasia b. Treba jechać tudy. Tam i zaraz jość šmat ludziej, što praciahvajuć biełaruskuju spravu, trymajuć biełaruskija kłuby. Vielmi šmat dakumientaŭ zastałosia. Ciažkaści tolki ź finansavańniem. Dabracca da Arhienciny nie tak prosta. Pakul što nie znajšłosia sponsaraŭ.
