U kinałahičnym centry ŭ Smarhoni, fota Bi-Bi-Si.
Na zamovu Ministerstva abarony zrobleny pierakład na biełaruskuju movu niekatorych vajskovych statutaŭ, u tym liku statutu, jakim vyznačajucca strajavyja kamandy. Rasiejskim zahadam: «Śmirno!», «Kruhom!», «Strojsia!» navukoŭcy z AN prapanujuć biełaruskija adpaviedniki: «Śmirna!», «Kruhom!», «Strojsia!»
«Raŭniajsia!», «Strojsia!», «Kruhom!», «Krokam marš!» — hetyja dy inšyja zahady na biełaruskaj movie nieŭzabavie zahučać u rocie hanarovaj varty biełaruskaha vojska. Jak paviedamiŭ kiraŭnik presavaj słužby Ministerstva abarony Viačasłaŭ Ramienčyk, pakul tolki hetaja vajskovaja adzinka budzie ŭžyvać biełaruskuju movu pry niasieńni słužby.
«Bo hetaje padraździaleńnie ŭžo razmaŭlaje pa‑biełarusku, tam i zahady addajuć pa‑biełarusku. I razumiejuć tam dobra chłopcy biełaruskuju movu. Tamu najpierš tam, u rocie hanarovaj varty heta budzie ŭžyvacca».
Pavodle Ramienčyka, pašyreńnie ŭžytku biełaruskaj movy ŭ vojsku pačałosia nia ŭčora. Pałkoŭnik nahadaŭ pra «Słoŭnik vajskovych terminaŭ», vydadzieny jašče ŭ 1996 hodzie, jaki asabista dla jaho «jość nastolnaj knihaj». Ale ci buduć u inšych padraździaleńniach maršyravać i šychtavacca pad biełaruskija kamandy? Pavodle pałkoŭnika Ramienčyka,
u hetym niama patreby:
«Jak dziaržaŭnyja ludzi, budziem havaryć dziaržaŭnymi katehoryjami. Jość zakon ab movach, u jakim skazana, što va Ŭzbrojenych siłach znosiny adbyvajucca jak na rasiejskaj, hetak i na biełaruskaj movach. Nichto ničoha nie zabaraniaje».
Vajskovyja statuty, u tym liku strajavy, pierakładali ŭ Instytucie movaznaŭstva Akademii navuk. Za pierakład rasiejskich zahadaŭ: «Śmirno!», «Kruhom!», «Strojsia!» dy inšych na biełaruskija:
«Śmirna!», «Kruhom», «Strojsia!» — navukoŭcy ŭziali ź Minabarony hrošy. Praŭda, jak pryznajucca, nievialikija.
Amal 20 hadoŭ tamu redaktar hazety «Naša słova» Stanisłaŭ Sudnik razam ź siabram Iharam Sudalenkam padčas vajskovaj słužby ŭ Kazachstanie biaspłatna skłali i vydali «Šychtavy statut biełaruskaha vojska» na biełaruskaj movie. Potym Stanisłaŭ Sudnik pieravioŭsia ŭ Biełaruś, słužyŭ spačatku ŭ Mastach, paźniej u miastečku Roś Vaŭkavyskaha rajonu. Paŭtara hoda spravavodztva ŭ zenitna‑rakietnym dyvizijonie, jakim kamandavaŭ Stanisłaŭ Sudnik,
viałosia pa‑biełarusku, usie zahady, šychtavaja padrychtoŭka addavalisia tolki pa‑biełarusku. «Zvažaj!» — pad hetuju kamandu ŭ dyvizijonie Sudnika vyciahvalisia ŭ strunku, «Krokam ruš!» — pačynali ruch.
Ciapier padpałkoŭnik zapasu Stanisłaŭ Sudnik krytyčna stavicca da niekatorych zahadaŭ, pierakładzienych na zamovu Minabarony. Havoryć u im nia tolki ciapierašni litaratar, ale i były vajskoviec:
«Pa‑pieršaje, sam zahad: «Strojsia!» — heta nie pa‑biełarusku. Pa‑biełarusku stroj — heta ŭbor, vopratka. Pa‑druhoje, takija zahady, jak i «Raŭniajsia!» — niedakładna hučać. Kamandy padzialajucca na papiaredniuju i vykanaŭčuju častki. Nacisk musić być na vykanaŭčaj, jak praviła — na apošnim składzie. Prykładam, pa‑rusku «Śmir — na!», «Vol — na!» Apošni skład pad naciskam. I paraŭnajcie: «Raŭ‑niaj‑sia!», «Stroj‑sia!» Nacisk nie na apošnim składzie. Takim čynam, hetyja kamandy, voś tak pierakładzienyja, nieprydatnyja dla kamandavańnia. Tamu nami byli ŭziatyja kamandy statutu Biełaruskaj krajovaj abarony. Prykładam: «Leva‑front!», «Prava‑front!», «Raŭnuj!», «Zvažaj!» Jany musili skarystać naš statut».
Kapitan u adstaŭcy Alaksiej Kavalec miarkuje, što ciapierašnija vajskoŭcy nia ŭličvajuć dośvied papiarednikaŭ z pryčyny niedachopu nacyjanalnaj śviadomaści, i hetaja sytuacyja, pavodle spadara Kavalca, nie lepšaje:
«U ich vychavańnie inšaje, i nie vychoŭvajecca ŭ ich patryjatyzm biełaruski. U ich vychoŭvajecca niejki patryjatyzm… Ale mnie ciažka skazać, čyj jon, jaki jon».
