Rasizm začapiŭ i słavianskija narody: jany niepryjazna staviacca da tak zvanych asob kaŭkazkaj nacyjanalnaści i da cyhan. Asabista mnie ni pieršyja, ni druhija nie zrabili ničoha drennaha, ale kali ja ŭsio čaściej sustrakaju na minskich vulicach niazvykły hurtok smuhlavych žančyn u doŭhich spadnicach, mianie taksama pierapaŭniajuć niezrazumiełyja admoŭnyja pačućci. Ale tolki niadaŭna ja zrazumieła, što pačućci hetyja – zajzdraść…
Tydzień tamu stali viadomy papiarednija vyniki pierapisu nasielnictva 2009 hoda. Ličby, skažu adrazu, žachlivyja, i tamu ŚMI adrazu zapoŭnilisia krytyčnymi materyjałami nakont falsifikacyi vynikaŭ i niapravilnaj mietadałohii praviadzieńnia pierapisu. Usio heta słušna, ale ŭ mianie jość padstavy chacia b trochi daviarać hetym ličbam.
Pa-pieršaje, asnoŭnymi nośbitami movy ŭ nas źjaŭlajucca ludzi stałaha ŭzrostu dy viaskoŭcy, ale, zhodna ŭsio taho ž pierapisu, nasielnictva krainy skaraciłasia na paŭmiljona, a ŭ vioskach zastałosia tolki kala 25 adsotkaŭ biełarusaŭ. Kali parazvažać, to stanie zrazumieła, što asnoŭnaja častka nasielnictva prosta adarvana ad tych, chto pavinny vučyć ich lubovi da rodnaj movy. Žyćcio ŭ haradach ź ich aryjentavanaściu na hłabalizacyju stavić va ŭmovy, kali viedańnie biełaruskaj movy ničym nie spryjaje, a časam i zaminaje pavyšeńniu ekanamičnaj zabiaśpiečanaści.
Hladzim dalej, chto zastaŭsia ŭ nas u haradach. Heta dzieci, jakich z kožnym hodam mienšaje, i ludzi siaredniaha ŭzrostu. Apošnich možna padzialić na dźvie hrupy: karennych biełarusaŭ, i tych, chto pryjechaŭ ź bližejšaha zamiežža i movy prosta nie viedaje. Takich dosyć šmat, bo jany zastalisia tut, uziaŭšy šlub albo dziakujučy prymusovamu raźmierkavańniu z savieckich univiersitetaŭ. Karennyja biełarusy movu viedajuć, ale nie karystajucca joju za niepatrebnaściu ŭ štodzionnym užytku. I mienavita jany zaŭsiody stanoŭča staviacca da biełaruskaj movy, bo zaśpieli jašče tyja časy, kali praktyčna va ŭsich škołach navučańnie było pa-biełarusku.
Škoły – heta druhoje, škoł u nas niama, jak niama i kamu vučycca ŭ ich. Vierasień u hetym hodzie pačaŭsia sa skandałaŭ. U šerahu haradoŭ nie adčyniali pieršych kłasaŭ ź biełaruskamoŭnym navučańniem. Navat u takich, jak Hrodna i Mahiloŭ. A miž tym škoła -- hałoŭny hadavalnik nacyjanalnaj samaśviadomaści i moŭnych viedaŭ. Mienavita ŭ škole z rasiejskamoŭnaha dziciaci za adzinaccać hod možna zrabić sapraŭdnaha biełarusa, bo heta druhi paśla siamji instytut, jaki vychoŭvaje ŭ čałavieka jaho budučyja maralnyja kaštoŭnaści i štodzionnyja zvyčki. Ale ŭ apošnija hady biełaruskija škoły imkliva źnikajuć, i adzinaje na Hrodna biełaruskamoŭnaje dzicia vymušana navučacca asobna ad svaich adnahodkaŭ…
Voś tamu ŭ mianie i jość padstavy vieryć vynikam pierapisu nasielnictva. I
jość padstavy zajzdrościć cyhanam. Nacyja kačeŭnikaŭ, raskidanaja pa ŭsim śviecie, zdoleła zachavać svaju movu. Tamu što ŭsie jany trymajucca adzin adnaho, tamu što zachoŭvajuć i kłapociacca ab svaich tradycyjach.
