Kacha Bendukidze pra biełaruskuju AES: biaśpiečna i prybytkova 14

Daviałosia pabyvać na seminary, na jakim vykładaŭ Kacha Bendukidze — hruzinski dziaržaŭny dziejač i ekanamist, u minułym bujny rasiejski pradprymalnik, u tym liku były prezydent OAO «Atamenerhamaš», rasiejskaha vytvorcy abstalavańnia dla atamnaj enerhietyki.

Voś što Bendukidze adkazaŭ na pytańnie što da perspektyvaŭ budaŭnictva Biełaruskaj atamnaj elektrastancyi. Cikavaje mierkavańnie specyjalista ŭ hetaj spravie:

«

Što tyčycca biaśpieki - Japonija demanstruje vysokuju biaśpiečnaść atamnaj enerhii.

Kolki čałaviek pahinuła ŭ vyniku avaryi na Čarnobylskaj AES? U pieršyja dni zahinuła 26 čałaviek, ahulnaja ličba - 550, heta realny padlik, jaki pravodziŭsia z udziełam Usiaśvietnaj arhanizacyi pa achovie zdaroŭja. Heta tyja ludzi, što pahinuli ad uździejańnia radyjacyi i ad adpaviednych chvarobaŭ — leŭkiemii, roznych specyfičnych kštałtaŭ raka, pramianiovaj chvaroby.

Vy, mabyć, letaś čytali frazu ŭ ŚMI: «Siońnia ŭhodki bambardoŭki Chirasimy. Sabralisia apošnija ludzi, jakija paspytali na sabie hetuju bambardoŭku». Uźnikaje pytańnie:

jak u minułym chodzie moh sabracca čałaviek, jaki pieražyŭ bambardoŭku Chirasimy?

Jon žyŭ paśla hetaha 66 hadoŭ. Kali taki čałaviek vyžyŭ, budučy hadavałym dziciom, heta cikava, kali dvaccacihadovym — taksama cikava. Jany vyžyli paśla takoha vypramieńvańnia, paśla jakoha nibyta ŭsio pamiraje.

Tak, radyjacyja — heta škodna, vyklikaje mutacyi, a vialikaja doza vyklikaje pramianiovuju chvarobu, ale šmat u čym strach mitalahičny, heta radyjofobija — fobija, ludzi bajacca, bo hetaha nia bačna, niezrazumieła.

Čarnobylski reaktar -- heta reaktar typu RBMK. Jon byŭ specyjalna skanstrujavany, kab atrymlivać plutonij. Hety reaktar nie prydatny dla cyvilnaha vykarystańnia, i jaho aŭtary, u tym liku akademik Alaksandraŭ, byli suprać taho, kab hetyja reaktary vykarystoŭvalisia ŭ cyvilnych metach. Prosta ich budaŭnictva tańniejšaje, i tamu niekalki takich stancyj z reaktarami RBMK byli pabudavanyja, u tym liku ŭ Čarnobyli. Vučonyja papiaredžvali, što ryzyka avaryj tam vyšejšaja.

Ryzyka avaryj na reaktarach kštałtu Fukusimy raŭniajecca 10 u -7 stupieni. A siońniašnija reaktary majuć ryzyku ŭ jašče sto razoŭ nižejšuju: 10 u -9 stupieni. Naprykład, toje, što adbyłosia na reaktary ŭ Fukusimie, na sučasnych reaktarach, u tym liku reaktarach rasiejskaha vyrabu, technična niemahčymaje.

Sučasnyja reaktary vytrymlivajuć pramy ŭdar Boinha-747, jaki pierad hetym byŭ pad zaviazku zapraŭleny.

Kali taki samalot prama upadzie na dach reaktarnaj zali, ničoha zdarycca nie pavinna. U Fukusimie adbyŭsia ziemlatrus i z reaktaram ničoha nie zrabiłasia, ale potym prosta cunami źmiało ŭsie padtrymlivajučyja systemy. Heta što tyčycca punktu hledžańnia biaśpieki.

Francyja vypracoŭvaje 87% elektraenerhii za košt atamnych reaktaraŭ i ničoha, žyvie i nichto nia kaža, što ŭ Francyi nielha žyć. U Japonii heta ličba była 40%.

Jakaja alternatyva atamnaj enerhii? Hidraelektrastancyi psujuć vializnuju terytoryju, jakuju pry ich budaŭnictvie treba zataplać. Potym vy atrymoŭvajecie čystuju enerhiju, ale vynki avaryj na ich sabie ciažka ŭjavić. Cunami, jakoje razburyła AES na Fukusimie, mieła vyšyniu 9 metraŭ. Kali b takoje cunami razburyła płacinu na hidraelektrastancyi, mahła b uźniknuć chvala vyšynioj 120 metraŭ, jakaja by abrynułasia na bližejšyja miastečki, i kolkaść achviaraŭ była b našmat bolšaja.

Vuhalnaja stancyja za svajo žyćcio daje bolš radyjeaktyŭnaści, čym atamnaja, bo pry spalvańni vuhla vydzialajecca bolš paloniju i ŭranu, čym na atamnaj stancyi.

Hazavyja stancyi bolš čystyja, ale dla ich, viadoma, patrebien haz. U hetym planie niebiaśpieki ŭ AES ja nia baču.

Paśla Čarnobylskaj katastrofy doŭhi čas u Eŭropie nie budavałasia nijakich atamnych stancyj. Pieršaja atamnaja stancyja paśla Čarnobyla była pabudavanaja ŭ Finlandyi. Usim viadoma, što tam vielmi vysokija standarty biaśpieki i ekalahičnaści, i tym nia mieniej mienavita Finlandyja była pieršaj krainaj, dzie ŭ 2003 h. abvieščany tender na pabudovu novaj stancyi. Bolš za toje,

u adroźnieńnie ad inšych krainaŭ, isnujučyja ŭ Finlandyi AES — pryvatnyja.

Tam jość kaaperatyvy, kali finskija bujnyja pramysłovyja kampanii skidvajucca hrašyma i budujuć atamnuju stancyju. Jany heta robiać, sami razumiejecie, kab atrymlivać enerhiju pa sabiekošcie — samie razumiejecie, mierkavańniaŭ prestyža ci palityčnych mierkavańniaŭ u ich pry budaŭnictvie AES niama. Finskija pramysłoŭcy padličyli, što im vyhadna pabudavać AES, kab vyrablać bolš pradukcyi pa bolš nizkim košcie. Voś što tyčycca efektyŭnaści.

»

Aleś Čajčyc, Łondan

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH