Budaŭniki pačali pierakidvać piešachodny most da parkinhu, uźviedzienaha nasupierak pratestam hramadzkaści na padmurkach staroj Niamihi.
Pry kancy minułaha hodu ad mienskaha «Handlovaha domu na Niamizie» budaŭniki pačali pierakidvać piešachodny most da parkinhu, uźviedzienaha nasupierak pratestam hramadzkaści na padmurkach staroj Niamihi.
Pavodle haradzkich čynoŭnikaŭ, nieŭzabavie pavietrany most šyrynioj 8 metraŭ złučyć bujniejšy staličny ŭnivermah z kamercyjnym abjektam pad nazvaj «hramadzka‑handlovy centar «Słavianskij». Historyki i architektary kanstatujuć abyjakavaść uładaŭ da losu histaryčnaha centru stalicy.
Sproby niezaležnych ekspertaŭ u halinie architektury i budaŭnictva dahrukacca da ŭładaŭ na ŭsich uzroŭniach akazalisia marnyja. Ciapier heta kanstatujuć padpisanty listoŭ i zvarotaŭ da kiraŭnictva krainy, da orhanaŭ prakuratury i pravaparadku.
Eks‑kiraŭnik byłoj akademii architektury Valmien Aładaŭ z horyčču kaža: Niamihu dla nastupnych pakaleńniaŭ mienčuki, faktyčna, ŭžo stracili.
Aładaŭ: «Parkinh i ŭsio toje novaje, što tam uzvodzicca, – heta, na žal, užo nielha było spynić. Kali my za heta ŭzialisia, było ŭžo pozna. Kali b pačali varušycca raniej – pierakanany, nie dapuścili b takoha raźvićcia. Adnak davodzicca kanstatavać: Niamiha razburanaja. Toje, što zaraz tam robiać – heta parnahrafija. Arhument u ich na ŭsie našy pretenzii adzin: my ŭžo tut faktyčna zaviaršajem, a vy nas uciahvajecie ŭ svaje spravy. Ale toje, što zaplanavana nadalej, spadziajusia, buduć rabić u adpaviednaści z zakonam».
Jak udakładniaje historyk architektury Siarhiej Chareŭski, nieŭzabavie ŭvieś histaryčny centar Miensku apyniecca ŭ atačeńni parkinhaŭ. Adnak, pavodle rehlamentu achoŭnaj zony ad 1979 hodu, tut zabaronienaje luboje budaŭnictva, jakoje parušaje histaryčny asiarodak. Novy kamercyjny abjekt na Niamizie ŭžo pachavaŭ padmurki staradaŭnich zbudavańniaŭ. Da taho ž, jak kaža spadar Chareŭski, u pracesie budaŭnictva źjaŭlajecca žadańnie «skarać rekordy».
Chareŭski: «Pryhožyja hlancavyja malunki, jakija radasna tyražujucca ŭ dziaržaŭnaj presie, – heta zusim nia toje, što my nasamreč ubačym va ŭvasableńni. Jaskravy tamu prykład – parkinh na Niamizie. U pracesie realizacyi ŭ naturalnuju vieličyniu akazałasia: hety budynak na 3‑4 metry vyšej, čym było na makietach i na razhortkach. Nia toje, što damoŭ, ale j kaściołu archikatedralnaha nia budzie bačna za hetaj betonnaj sparudaj. To bok, heta całkam mianiaje ŭvieś haradzki pejzaž».
Terytoryja Niamihi maje katehoryju №1, traplajučy pad narmatyvy mižnarodnych aktaŭ, padpisanyja Biełaruśsiu. U takich zonach kateharyčna zabaraniajecca hlabalnaje budaŭnictva, pakolki kaštoŭnaść ujaŭlaje nia tolki histaryčnaja zabudova, ale i pryrodny landšaft. Adnak jašče ŭ 2000 hodzie navukova‑metadyčnaja rada Kamitetu achovy historyka‑kulturnaj spadčyny na čale sa staršyniom Dźmitryjem Bubnoŭskim uchvaliła prajekt šmatuzroŭnievaj aŭtastajanki.
Z adkrytym listom suprać budoŭli vystupili 54 čałavieki: historyki, architektary, mastactvaznaŭcy. Paśla było jašče niekalki zaklikaŭ «raspluščyć vočy», ale – z tym ža vynikam.
Adzin z padpisantaŭ, były inspektar achovy historyka‑kulturnaj spadčyny ŭpraŭleńnia kultury Mienharvykankamu, architektar Uładzimier Papruha usio ž spadziajecca: adkazvać za ŭsio buduć kankretnyja ludzi.
Papruha: «Abjekt, jaki ciapier tam budujecca, – absalutna samadastatkovy. Heta nijakaja nia transpartnaja parkoŭka. Heta handlovy centar, jaki sam siabie absłuhoŭvaje transpartam. I heta całkam nielehitymny abjekt.
Toje, što ciapier tam adbyvajecca z mastami dy inšym – heta «narmalovaje» dla biełaruskich umovaŭ biaźmiežža, vajna, jakaja praciahvajecca. Pryčym, biez anijakich adkazaŭ na prablemnyja pytańni. Uvieś praces, srodki, jakimi jon adbyvajecca, praktyčna vyvodzić jaho za pravavoje pole.
Ale tak ci inakš ludzi, što ŭdzielničajuć u hetym pracesie, vymušanyja buduć davać adkazy. Hetyja pytańni nia majuć terminu daŭniny. Tamu što niščycca historyka‑kulturnaja kaštoŭnaść. Pryčym, niščycca takim čynam, što robicca prablematyčnym u pryncypie razhladać hetuju terytoryju jak historyka‑kulturnuju kaštoŭnaść i kali‑niebudź, navat u histaryčnaj perspektyvie, stavić pytańni ab jaje navukova abhruntavanym raźvićci – renavacyi, rekanstrukcyi, rehieneracyi i h.d.»
Razam ź Niamihaj tatalna pierabudoŭvajucca susiednija terytoryi: zrujnavanyja histaryčnyja budynki na vulicach Dzimitrava, Revalucyjnaj, Handlovaj, Kalektarnaj...
Fota Radyjo Svabody.
