Kamentuje Barys Tumar.
Pres-kanferencyja A.Łukašenki maje važnuju rolu — jana demanstruje hramadzianam, što ŭ nas jość apazycyjnaja presa, što ŭ nas jość svaboda słova, što ŭ nas jość padzieł uładaŭ i kampetencyj. Napraŭdzie ŭ Biełarusi daŭno ŭ sutnaści niama ni taho, ni druhoha, ni treciaha. Zatoje majem staranna pamalavany fasad. I važnuju dla lehitymacyi režymu častku hetaha symulakru stvaraje tak zvanaja niezaležnaja presa. «Tak zvanaja», tamu što abmiežavanaja samacenzuraj, zabaronaj raspaŭsiudu, niedastupnaja 97% nasielnictva, źviedzienaja da mizernych tyražoŭ, ale navat i hetaha padałosia mała — vycisnutaja ŭ niepravavoje pole, pakinutaja isnavać u im na strach i ryzyku vydaŭcoŭ i aŭtaraŭ, bo ŭłady razumiejuć, što heta samy efektyŭny sposab kantrolu za presaj i, dazvolcie niekarektnuju metafaru, rusifikacyi jaje mentalnaści — ja maju na ŭvazie tut nia movu, a pieratvareńnie paŭnapraŭnaha hramadzianina ŭ biaspraŭnaha, zašuhanaha chałopa.
Niamožna vinavacić presu — jana jakraz-taki ŭ hetych umovach, z aporaj na patryjotaŭ-čytačoŭ, robić niemahčymaje, časam na miažy hierojstva.
Pres-kanferencyi z Łukašenkam — heta ŭsiaho tolki momant, karotki epizod biezabaronnaha žyćcia pa-za zakonam. Žurnalisty pastaŭlenyja ŭ psychalahičnyja ŭmovy, kali im biaskonca ciažka havaryć svaim jazykam, kali niama jak narmalna reahavać.
Skažam, u čaćvier Łukašenka abvinavaciŭ niezaležnyja hazety, što jana pišuć horš, čym «Maskoŭski kamsamolec», biazhłudździcu, parušajuć zakon, pisali, što ŭ kiraŭnika dziaržavy byŭ zapoj. Ciažka adkazvać na ahulnyja abvinavačvańni. Ale cikava było b spytacca ŭ aŭtara vykazvańniaŭ, u jakich kankretna hazetach pisali pra zapoj? Dyk voś, zadavać padobnaha kštałtu kankretnyja pytańni na padobnych sustrečach nie ŭdajecca.
Paśla papiaredniaha hetkaha šoŭ mnohija žurnalisty napisali, što na pres-kanferencyi paprostu niama sensu chadzić, bo ty stvaraješ iluziju pytańniaŭ, a napraŭdzie ŭdzielničaješ u zrežysiravanym seansie pramyvańnia mazhoŭ.
Vy tak kažacie, bo vas nia kličuć, — padumaŭ sabie chtości z zaprošanych. A my hanarymsia, što nas nia kličuć, u našaj sytuacyi heta vysokaja acenka, — piarečyli krytyki.
Tak ci inakš, redaktary abranych ŚMI znoŭ vyrašyli: varta.
Dumaju, metr biełaruskaj presy Iosif Siaredzič viedaje, što robić, i maje racyju, kali prymaje takija vykliki, navat kali ciabie zaprašajuć na pijar-akcyju dyktatury.
Jość sens va ŭsim tym, što robić naša žyćcio narmalniejšym — bolš adpaviednym našym čakańniam ad jaho. Jość sens u tym, kab pres-kanferencyi byli. Jość sens u tym, kab u ich brali ŭdzieł usie achvotnyja. Jość sens u tym, kab pytańni zadavalisia i na ich hučali adkazy. Z učarašniaha šoŭ razumny słuchač šmat čaho pačarpnuŭ.
Što BiełaPAN “nia vielmi kiepskaje ahienctva”.
Radyjo — heta “vielmi mocnyja abaviazacielstvy”.
Zakon maje adno dziejańnie dla Jakuboviča, i druhoje — dla Lipaja.
Usie roŭnyja, ale jość raŭniejšyja.
Kiraŭnik dziaržavy žyvie ŭ śviecie, stvoranym taki, nami, niezaležnymi ŚMI, choć dla hramadzianaŭ staranna malujecca inšaja karcina śvietu.
Usio racyjanalnaje varta. Prykraść vyklikajuć tyja momanty ŭ našych pavodzinach, jakija nie nabližajuć biełaruskuju rečaisnaść da narmalnaści. Kab nia škodzić samomu sabie, kab nie składać u spažyŭcoŭ našaj infarmacyjnaj pradukcyi pamyłkovych uražańniaŭ, treba kožnamu z nas dziejničać u adpaviednaści z zakonami žanru, u hetym vypadku, pres-kanferencyi.
Žurnalist nie pavinien na pres-kanferencyi niečaha prasić. Pres-kanferencyi isnujuć nie dla taho. Jany isnujuć, kab zadavać pytańni. Jaki pusty ŭ sensie atrymanaha materyjału, ale pry hetym pryniźlivy dla prafesijnaha honaru i reputacyi vynik mieli try pytańni-prośby niedziaržaŭnych redaktaraŭ. I jaki bliskučy žurnaliscki materyjał sp.Siaredzič atrymaŭ z adzinaha pytańnia-pytańnia: ab pierajemniku.
Čamu tak? Jašče j tamu, što postsavieckija palityki lepš za prafesijnyja kodeksy i, na žal, navat lepš za Kanstytucyju, dahetul razumiejuć inšy kodeks, jaki zvodzicca da kvintesencyi: nia vier, nia bojsia, nie prasi. Heta, darečy, i samaja adekvatnaja stratehija vyžyvańnia ŭ stanie biaspraŭnaści i biezabaronnaści.
