 Fota Andreja Lankieviča |
Kurs «Historyi Biełarusi» ŭ našych škołach vykładacca bolš nia budzie. U prajekcie vučebnaha płana na nastupny hod napisana prosta — «historyja». Dla novaha pradmieta rychtujecca i admysłovy padručnik.
Takuju infarmacyju paćvierdziła namieśnica načalnika upraŭleńnia ahulnaj siaredniaj adukacyi Minadukacyi Valancina Majeŭskaja. Pa słovach čynoŭnicy, ciapier pracuje mižviedamasnaja kamisija, jakaja abmiarkoŭvaje pytańnie pra abjadnańnie dvuch pradmietaŭ z novaha navučalnaha hoda:
«Adno z pytańniaŭ — heta zaćviardžeńnie vučebnaha płana, u jakim hety pradmiet budzie nazyvacca «Historyja». Nu, jon budzie składacca z dvuch častak. I vydzialajecca dźvie hadziny. Adna hadzina na historyju Biełarusi, druhaja — na suśvietnuju historyju. I tak, jak było, tak i zastajecca. Prosta ŭ vučebnym płanie jon budzie nazyvacca «Historyja».
Novy vučebny płan stanie dadatkam da dekretu ab pierachodzie na 11‑hadovy termin navučańnia ŭ škołach. Pra heta raskazaŭ staršynia kamisii pa adukacyi, kultury, navucy i navukova‑techničnym prahresie Pałaty pradstaŭnikoŭ Uładzimir Zdanovič. Płan «zadavalniaje usich». A kolki dakładna hadzinaŭ budzie adviedziena na historyju Biełarusi ŭ ahulnym kursie historyi, Zdanovič nie viedaje:
«Ja nie viedaju, tut prosta napisana «historyja», tamu tut ja nie mahu rastłumačyć ci to budzie historyja siarednich viakoŭ… i kolki hadzinaŭ na historyju Biełarusi. Prosta napisana słova «historyja». U pryncypie, kali my ŭčora abmiarkoŭvali płan, to jon zadavoliŭ usich».
Zakranuć źmieny navat starejšyja kłasy, jakija ŭ suviazi ź pierachodam na 11‑hodku, škołu buduć zakančvać u «ekstremalnych umovach»
Zdanovič: «Navat u pierachodnym typovym vučebnym płanie dla tych 9‑10 kłasaŭ, jakija znachodziacca ciapier u škole, i jakija buduć u takim ekstremalnym režymie zakančvać škołu, navat u ich napisana historyja 2 hadziny».
Nastaŭnica historyi minskaj Himnazii №12 Volha Šaŭcova pra nadychodziačyja źmieny viedaje. Kaža, što nibyta navat isnuje admysłovy padručnik dla novaha pradmieta. Praŭda rychtavaŭsia jon pad 12‑hodku:
«Ja pra heta čuła, ja viedaju, što jość padručniki, ich užo padrychtavali. I tam historyja idzie jak intehracyjny kurs. Heta značyć, što ŭ adnym padručniku paśladoŭna budzie vykładacca historyja suśvietnaja…. nu i historyja Biełarusi, kali hetyja pracesy achoplivajuć našu terytoryju. Padručnik budzie adzin, ale jon byŭ padrychtavany dla 12‑hadovaj škoły. Što budzie ciapier z pačatku vieraśnia, ja nie viedaju».
Volha Šaŭcova raskazvaje, što z nastaŭnikami historyi nakont abjadnańnia dvuch pradmietaŭ nichto nie raiŭsia. Ale, mahčyma, heta i dobraja ideja, kali b tolki rabiłasia troški pa‑inšamu — nastaŭniki byli suprać vykładańnia historyi rodnaj krainy pa‑rusku:
«U nas nie pytalisia pra toje, ci treba abjadnoŭvać hetyja kursy. Tym nie mienš mnohija byli zhodnyja, ale nie ŭ takim rakursie. My, naprykład, byli suprać taho, kab historyja Biełarusi vykładałasia na ruskaj movie. Nastaŭniki historyi ŭsio ž taki vystupajuć za toje, kab historyja Biełarusi vykładałasia na rodnaj movie».
Nie zrazumieła, čamu i kamu ŭsio ž taki spatrebiłasia abjadnać «Suśvietnuju historyju» z «Historyjaj Biełarusi». Nastaŭniki i nadalej mahli vykładać historyju našaj krainy «kompleksna». Jak toje rabiła Volha Šaŭcova. Biez ahulnaha padručnika:
«Naohuł heta taki kulturna‑cyvilizacyjny padychod. Z hetaha punktu hledžańnia, heta absalutna pravilna. Ja, naprykład, u lubym vypadku pracuju sinchronna, choć i nie pa intehracyjnym padručniku. Ja daju kurs «suśvietki» i paśla razhladaju, jakija pracesy adbyvalisia ŭ Biełarusi, i jak historyja suśvietnaja paŭpłyvała na hetyja pracesy ŭ našaj krainie».
Viadomy piśmieńnik i historyk Uładzimir Arłoŭ nazyvaje taki krok sprobaj pieratvaryć našu historyju z tysiačahadovaj u vielmi karotkuju. Nie vyklučaje jon i taho, što čynoŭniki pojduć na skaračeńnie hadzinaŭ, adviedzienych na historyju Biełarusi:
«Histaryčnaja pamiać — heta vialikaja stvaralnaja siła, i heta vydatna razumieje lubaja ŭłada. Nu, a naša ŭłada hetaj siły paprostu baicca. My ŭžo nie pieršy hod nazirajem sproby pieratvaryć našu historyju z tysiačahadovaj ŭ historyju vielmi karotkuju, jakaja pačynajecca moža tolki ŭ 20‑m stahodździ. Heta čarhovy krok. My źjaŭlajemsia śviedkami redahavańnia historyi, jakuju padparadkoŭvajuć ideałahičnym normam. Nie vyklučana, što buduć skaračać hadziny…»
Adznaču, što abjadnańnie historyi Biełarusi z suśvietnaj historyjaj — źjava nie novaja. Hety krok viartaje nas u savieckija časy. Kali isnavaŭ tolki adzin pradmiet «Historyja», i vykładaŭsia pa‑rusku.
