U aŭtorak, 21 listapada, u Miensku kiraŭnik pradstaŭnictva Eŭrakamisii va Ŭkrainie i Biełarusi Ijen Boŭh prezentavaŭ novy prajekt stratehii Eŭrakamisii adnosna Biełarusi. Zranku Boŭh naviedaŭ Administracyju prezydenta i MZS, kab biełaruskija ŭłady zmahli raniej čym chto aznajomicca z hetaj stratehijaj. U abied jon pravioŭ admysłovuju pres-kanferencyju z hetaj nahody. Eŭračynoŭnik nie paviedamiŭ, z kim mienavita z uradu jon mieŭ sustreču.
Boŭh ahučyŭ metu stratehii – stabilnaja, kvitniejučaja i demakratyčnaja Biełaruś jak častka eŭrapiejskaj supolnaści. Pa słovach Boŭha, Biełaruś i EZ majuć vialiki patencyjał dla supracoŭnictva i partnerstva i ciapier akurat pryjšoŭ čas jaho realizoŭvać.
«Biełaruski narod moža istotna vyjhrać ad takoha supracoŭnictva, - kaža Boŭh. – Najpierš my možam stymulavać ekanamičnaje raźvićcio Biełarusi».
Heta dazvolić stvaryć bolej pracoŭnych miescaŭ, a taksama daść novyja handlovyja mahčymaści. Naprykład, u handli tekstylem, dzie Biełaruś ciapier maje peŭnyja abmiežavańni.
Zaplanavanaja taksama sumiesnaja praca ŭ halinie enerhietyki. Supracoŭnictva miž EZ i Biełaruśsiu moža adbyvacca na lubym uzroŭni: aficyjnym, navukovym, biznesovym, adukacyjnym.
Kab dasiahnuć hetaj mety, Eŭropa hatovaja značna pavialičyć uzrovień dapamohi Biełarusi, pašyryć dziejańnie prajektaŭ, jakija padtrymlivajucca Eŭraźviazam.
Adnak prapanavać usie hetyja vyhody Eŭropa hatovaja tolki toj krainie, jakaja padzialaje mižnarodnyja pryncypy pravoŭ čałavieka.
«Narod Biełarusi musić adnavić svaje nieadjemnyja pravy bieź jakich-kolečy adterminovak. Biełaruski narod maje prava na svabodu vykazvańnia, na dostup da niezaležnaj infarmacyi, na stvareńnie asacyjacyjaŭ, na vyniasieńnie prazrystych i spraviadlivych prysudaŭ, – kaža Ijen Boŭh. – Taksama musiać być vyzvalenyja z turmaŭ usie palitźniavolenyja. Eŭraźviaz maje žadańnie spryjać i akazvać dapamohu Biełarusi, što jon nieadnarazova demanstravaŭ na roznych prykładach. My spadziajomsia, što narod Biełarusi budzie razhladać hety dakument, jak pradvieśnik demakratyčnaj budučyni krainy».
Boŭh spadziajecca, što paśla takich prapanovaŭ urad Biełarusi pačnie pravodzić nieabchodnyja reformy, kab vyvieści krainu ź izalacyi.
12 punktaŭ, jakija musiać vykanać biełaruskija ŭłady, kab atrymać dapamohu Eŭraźviazu:
1. Pavažać prava narodu Biełarusi vybirać svaich lideraŭ demakratyčnym šlacham — ich prava čuć usie mierkavańni i bačyć usich kandydataŭ na vybary; prava apazycyjnych kandydataŭ i hrup padtrymki pravodzić kampanii biez pryhniotu, sudovaha pieraśledu abo turemnaha źniavoleńnia; niezaležnaje nazirańnie za vybarami, biełaruskimi niaŭradavymi arhanizacyjami ŭklučna; prava volevyjaŭleńnia i prava na spraviadlivy padlik hałasoŭ;
2. Pavažać prava narodu Biełarusi na niezaležnuju infarmacyju i svabodu słova, naprykład, svaboda žurnalistam pracavać biez pryhniotu abo sudovaha pieraśledu, kab nie začynialisia hazety i nie było pieraškodaŭ ich raspaŭsiudu;
3. Pavažać pravy niedziaržaŭnych arhanizacyj jak žyćciova važnaj častki zdarovaj demakratyi – bolš nie ŭskładniać ich lehalnaje isnavańnie, nie pryhniatać i nie pieraśledavać siabraŭ hramadzkich abjadnańniaŭ, dazvalać im atrymlivać mižnarodnuju dapamohu;
4. Vyzvalić usich palityčnych źniavolenych — siabraŭ palityčnych apazycyjnych partyj, siabraŭ NDA i prostych hramadzian, aryštavanych padčas mirnych demanstracyj i mitynhaŭ;
5. Naležnym čynam i niezaležna raśśledavać abo pierahledzieć vypadki sa źniknieńniem ludziej;
6. Zabiaśpiečyć prava biełarusaŭ na niezaležnuju i niepieraduziatuju sudovuju systemu — z sudździami, niezaležnymi ad palityčnaha cisku, biez samavolstva i hałasłoŭnaha kryminalnaha sudovaha pieraśledu abo palityčna matyvavanaha sudovaha prysudu, jak źniavoleńnie ŭ turmu hramadzian, jakija mirna vykazvajuć svoj punkt pohladu;
7. Spynić advolnyja aryšty i zatrymańni, drennaje abychodžańnie ź ludźmi;
8. Pavažać pravy i svabody tych biełaruskich hramadzianaŭ, jakija adnosiacca da nacyjanalnych mienšaściaŭ;
9. Pavažać pravy biełarusaŭ jak pracaŭnikoŭ – ich prava ŭstupać u prafsajuzy i prava prafsajuzaŭ pracavać na abaronu pravoŭ ludziej;
10. Pavažać pravy biełarusaŭ jak pradprymalnikaŭ ažyćciaŭlać dziejnaść biez praźmiernaha ŭmiašańnia ŭładaŭ;
11. Dałučycca da admieny śmiarotnaj kary śledam za inšymi narodami Eŭropy;
12. Vykarystać padtrymku, jakuju ABSE, EZ i inšyja arhanizacyi prapanoŭvajuć Biełarusi dla dapamohi ŭ vykanańni pravoŭ svaich hramadzianaŭ.
Siońnia ž Eŭrapiejski Kamisar (h.zn. ministar Eŭrasajuzu) pa zamiežnych adnosinach i palitycy dobrasusiedztva Benita Ferera-Valdnier prezentavała hety dakument u Bruseli. Jak tłumačycca ŭ im, "narod Biełarusi -- pieršaja achviara izalacyi, naviazanaj orhanami ŭłady, i budzie pieršym, chto skarystajecca pieravahami, jakija prapanoŭvajucca demakratyčnaj Biełarusi".
Kamisar Ferera-Valdnier skazała: “Narod Biełarusi maje prava viedać, što jon hublaje. Naša pasłańnie ŭ tym, što jak tolki kraina vykaža svaju hatoŭnaść ruchacca napierad da sapraŭdnaj demakratyi, pravoŭ čałavieka i viaršenstva zakonu, my budziem hatovyja ŭstupić u poŭnaje partnerstva ź Biełaruśsiu. Heta aznačała b istotnaje pavieličeńnie dapamohi, kab značna palepšyć jakaść žyćcia biełarusaŭ”. Kamisar dadała: “Ja spadziajusia ... što ŭrad Biełarusi vykarystaje hetuju mahčymaść dla praviadzieńnia nieabchodnych u krainie reformaŭ i pakončyć ź izalacyjaj svajho narodu”.
Fota Andreja Lankieviča
